De dood is doodnormaal


De dood is een onderwerp waar we vaak liever niet aan denken. Toch is het een onlosmakelijk deel van ons leven. Zodra we geboren worden, weten we dat de dood uiteindelijk zal komen. Waarom voelt het dan zo ongemakkelijk om erover te praten? Zeker met kinderen, die met een natuurlijke nieuwsgierigheid vragen stellen over wat de dood betekent. In deze blog ontdek je hoe je op een open, simpele en soms luchtige manier met je kinderen over de dood kunt praten.
De nieuwsgierigheid van een kind

De nieuwsgierigheid van een kind


Waar volwassenen de dood vaak associëren met verdriet en verlies, zien kinderen het eerder als een raadsel. Ze stellen vragen als: “Wat gebeurt er als je doodgaat?” of “Doet doodgaan pijn?” Deze nieuwsgierigheid biedt een prachtige kans om eerlijk en open te praten. Door antwoorden simpel te houden en kinderen ruimte te geven voor hun eigen ideeën, help je hen begrijpen dat de dood erbij hoort.

Breek het ijs met een grapje


Het bespreken van de dood hoeft niet zwaar te zijn. Humor kan juist heel krachtig zijn. Stel, je kind zegt: “Misschien word ik een sterretje als ik doodga.” Dan kun je daar luchtig op reageren met: “Hopelijk ga je niet te fel schijnen, anders kan ik niet slapen.” Humor haalt de spanning weg en maakt ruimte voor verbondenheid.

Gebruik momenten uit het dagelijks leven


Het bespreken van de dood hoeft niet ingewikkeld of groot te zijn. Gebruik dagelijkse situaties als aanleiding. Vind je een dood vogeltje in de tuin? Vraag je kind wat het denkt dat er gebeurd is en maak er een klein ritueel van, zoals het begraven van het vogeltje en het planten van een bloemetje. Zulke momenten helpen kinderen begrijpen dat afscheid nemen normaal is en een ruimte en aandacht mag krijgen.

Hulpmiddelen: boeken en films


Er zijn tal van kinderboeken en films die helpen om het gesprek op gang te brengen. Denk aan Coco, Bambi of De Leeuwenkoning. Ook boeken zoals Wat als verdriet op bezoek komt of Toverdruppels bieden laagdrempelige manieren om emoties bespreekbaar te maken.

Een waardevolle levensles

Door de dood bespreekbaar te maken, geef je je kinderen een belangrijke les: leven en dood horen bij elkaar. Laat vragen toe, omarm stiltes, wees eerlijk en durf humor in te zetten. Zo geef je je kind niet alleen antwoorden, maar ook een gevoel van verbondenheid en begrip.

Benieuwd naar meer tips en inspiratie over dit onderwerp? Luister dan naar mijn podcast aflevering ‘Doodnormaal’ waarin ik dieper in ga op hoe je de dood een natuurlijke plek kunt geven in je gezinsleven.

Hoe rouw ons brein en lichaam beïnvloedt


Wanneer we het hebben over rouw, denk je misschien als eerst aan emoties. Maar rouw is veel meer dan dat. Het is een allesomvattend proces dat zowel ons hart als ons hoofd raakt. De fysieke en mentale impact van rouw is enorm. Het kan voelen alsof delen van je brein en lichaam “bevriezen,” waardoor alledaagse taken een uitdaging worden. Hoe komt dat, en wat kunnen we doen om hiermee om te gaan?


Het rouwbrein: Wanneer plannen en regelen niet lukt

Rouw heeft een directe invloed op onze hersenen. De stress en emotionele belasting die rouw met zich meebrengt, beïnvloeden delen van de hersenen die verantwoordelijk zijn voor planning, organisatie, impulsbeheersing en emotie-regulatie. Dit noemen we ook wel het “rouwbrein.”

Misschien merk je dat je moeite hebt om afspraken te onthouden, dat je sneller boos of verdrietig wordt, of dat het onmogelijk lijkt om keuzes te maken. Dit is een hele normale reactie op een abnormale situatie. Je brein is bezig met overleven in een situatie van verlies, en dat kost veel energie.


Fysieke klachten als gevolg van rouw

Ook fysiek kun je door rouw een flinke klap krijgen. Door de mentale belasting van rouw blijft er minder energie over voor je lichaam. Vermoeidheid is dan ook een van de meest voorkomende klachten bij rouw. Het voelt alsof je constant uitgeput bent, zelfs na een goede nachtrust. Dit is je lichaam dat aangeeft dat je rust en tijd nodig hebt om te herstellen.

Naast vermoeidheid kan rouw ook voor andere fysieke klachten zorgen. Omdat het lichaam constant in een staat van verhoogde spanning verkeert, kunnen spierpijn, hoofdpijn en gewrichtspijn ontstaan. Stress en emoties kunnen zich vastzetten in de spieren, vooral in de nek, schouders en rug, wat leidt tot chronische pijnklachten. 

Ook maag- en darmproblemen komen vaak voor, zoals indigestie, misselijkheid of een verstoorde eetlust. Het spijsverteringssysteem reageert sterk op langdurige emotionele stress, wat kan resulteren in klachten zoals een opgeblazen gevoel, constipatie of diarree. Daarnaast kan uitgestelde rouw het immuunsysteem verzwakken, waardoor je vatbaarder wordt voor ziekten en sneller ziek kunt worden. 


Geef ruimte aan rouw

Het is belangrijk om bovenstaande fysieke  en mentale signalen serieus te nemen en te beseffen dat ze vaak een direct gevolg zijn van geen ruimte geven aan de rouw.

Wist je dat uitgestelde rouw een belangrijke oorzaak is van burn-out? Onverwerkte emoties blijven in ons systeem hangen en komen vaak later, ongevraagd, naar boven.  Dit maakt pijnlijk duidelijk hoe belangrijk het is om ruimte te geven aan rouw, hoe moeilijk dat ook kan zijn. Gun jezelf dus toestemming om te rouwen!


Jij hebt de regie

Als je rouwt, heb je zelf de regie over het rouwproces. Niemand anders kan bepalen hoe je moet rouwen en hoe lang dat mag duren. Jouw unieke pad van rouw kent geen vaste tijd of regels. Je hoeft je dus niet te schamen of schuldig te voelen, ook niet als je niet begrepen wordt. Het helpt enorm als je omgeving dit wél begrijpt. Dan kunnen ze je ondersteunen op een manier die aansluit bij wat jij nodig hebt, zonder oordeel of goedbedoelde adviezen.

Daarnaast is het belangrijk om steunpilaren te hebben: mensen of hulpmiddelen die de rouwende bijstaan, zoals lotgenoten, een rouwcoach, of een vertrouwde vriend.


Hoe kun je vooruit?


Erken dat rouw tijd nodig heeft. Luister naar je lichaam en geest, en wees mild voor jezelf. Rouw is geen rechte lijn. Het is een proces van vallen en opstaan, van voelen en helen. Door tijd te maken voor rouw, ruimte te geven aan je emoties en steun te zoeken waar nodig, kun je stap voor stap leren leven met je verlies.

Toestemming om te rouwen

Rouwen is een van de moeilijkste processen die we als mens kunnen doorlopen. Het voelt soms als een gevecht: tegen de pijn, de emoties en de onvermijdelijke leegte die het verlies achterlaat. Maar wat gebeurt er als je stopt met vechten en jezelf toestemming geeft om te rouwen? Wanneer je ruimte maakt voor wat je voelt, in plaats van het weg te duwen? 

Vechten tegen rouw 

Na een verlies willen we vaak controle houden. In de chaos aan emoties proberen we door te gaan en sterk te zijn. Emoties proberen we zoveel mogelijk te onderdrukken in de hoop dat het verdriet vanzelf weggaat. Maar rouw werkt niet zo. Het is geen proces dat je kunt overslaan of vermijden. Hoe harder je ertegen vecht, hoe zwaarder het voelt. De emoties stapelen zich op en zoeken uiteindelijk toch een uitweg, vaak op onverwachte momenten. 

Geef jezelf toestemming om te voelen

Wat gebeurt er als je jezelf toestemming geeft om te rouwen? Als je stopt met het onderdrukken van je verdriet en ruimte maakt voor wat er is? Rouw bestaat uit veel verschillende emoties: verdriet, boosheid, schuld, angst, en soms zelfs opluchting. Dat kan verwarrend zijn. Maar juist door die emoties toe te laten, geef je jezelf de kans om te helen.  

Toestemming geven betekent niet dat het verdriet opeens verdwijnt. Het betekent dat je het accepteert als onderdeel van je leven. Het betekent dat je mag huilen, dat je boos mag zijn, en dat je het even niet hoeft te weten. Je mag voelen wat je voelt, zonder oordeel. 

Ruimte voor emoties

Misschien denk je dat door je verdriet toe te laten, het alleen maar erger wordt. Maar het tegenovergestelde is vaak waar. Als je je emoties de ruimte geeft, zul je merken dat ze na verloop van tijd milder worden. Het verdriet wordt zachter, de scherpe randjes vervagen, en er ontstaat langzaam ruimte voor andere gevoelens: liefdevolle herinneringen, momenten van rust en soms zelfs dankbaarheid voor wat er was.

Stop met vechten

Rouwen en huilen zijn geen tekenen van zwakte. Het zijn juist een tekenen van moed. Het betekent dat je de realiteit onder ogen durft te zien, hoe pijnlijk die ook is. Door te stoppen met vechten tegen je emoties, geef je jezelf de kans om verder te komen. Je hoeft het niet alleen te doen en je hoeft ook niet alles in één keer te verwerken. Stap voor stap mag je voelen, helen en weer ademhalen.  

Mag jij van jezelf rouwen?

Gefeliciteerd of gecondoleerd: Wat zeg je bij zo’n groot verlies?

Het verlies van een baby vlak na de geboorte is een van de meest pijnlijke ervaringen die je als ouders kan overkomen. Bij zoveel verdriet schieten woorden tekort, de pijn is nauwelijks voor te stellen. Wat zeg je tegen iemand die tegelijkertijd ouder is geworden én afscheid moet nemen? Gefeliciteerd? Gecondoleerd? Of allebei?

Tegengestelde emoties 

Bij het overlijden van een baby na de geboorte komen twee uitersten samen. Aan de ene kant is er de vreugde van nieuw leven. Een baby is geboren, een uniek mensje dat er, hoe kort ook, was. Aan de andere kant is er het intense verdriet van afscheid. Dat kindje, waar maandenlang naar werd uitgekeken, is er niet meer.  

Deze tegenstelling maakt het voor de omgeving moeilijk om de juiste woorden te vinden. Het voelt ongemakkelijk om “gefeliciteerd” te zeggen bij zo’n groot verlies. “Gecondoleerd” lijkt te weinig recht te doen aan het feit dat er een leven is begonnen, hoe kort ook. 

Ouders zijn en blijven ouders 

Ouders die een baby verliezen na de geboorte zijn nog steeds ouders. Zij hebben een kindje op de wereld gezet. Dat kindje heeft gehuild, geademd, en misschien zelfs even in hun armen heeft gelegen. Dit kindje verdient erkenning, net als het moederschap en vaderschap van de ouders.  

Door “gefeliciteerd” te zeggen, erken je dat zij ouders zijn geworden, iets wat voor hen altijd waar zal blijven. Het maakt niet uit hoe kort het leven van hun kindje was; dat kindje blijft deel van hun gezin en hun verhaal.  

“Gecondoleerd” heeft ook een belangrijke plek. Het verlies van een kindje is ongelofelijk verdrietig. Door “gecondoleerd” te zeggen, erken je hun rouw. Het geeft ruimte voor hun pijn en laat zien dat je hun verdriet ziet en deelt. 

Wat kun je zeggen?

Er zijn geen perfecte woorden van wat je kunt zeggen tegen ouders die na de geboorte hun kind zijn verloren. Wat telt, is dat je je oprechte gevoelens deelt en laat zien dat je er bent voor de ouders. Een combinatie van beide kan passend zijn, bijvoorbeeld:  

“Gefeliciteerd met jullie prachtige kindje, en ik ben zo verdrietig voor jullie dat het afscheid zo snel moest komen.“

of:

“Wat een mooie baby, en wat doet het pijn dat jullie haar zo snel moeten missen. Ik ben er voor jullie.“

De kracht van erkenning 

Ouders die hun kindje verliezen na de geboorte hebben behoefte aan erkenning. Erkenning voor het leven dat er was, hoe kort ook, en voor het verdriet dat zo groot is. Door zowel “gefeliciteerd” als “gecondoleerd” te zeggen, geef je beide kanten van hun ervaring een plek. Het helpt hen te voelen dat hun kindje gezien wordt, en dat hun verdriet niet alleen is.

Ben jij je kindje verloren en wil je jullie verhaal met mij delen in de Podcast Rouwen en Bouwen om zo andere ouders ondersteunen in hun verliesproces? Ik ben voor 2025 nog op zoek naar ouders die hun verhaal willen delen over hoe jullie hebben gerouwd en gebouwd aan en in het leven na dit ingrijpende verlies van jullie geliefd kind. Meld je dan aan via de website.

Rouw verandert alles

Wanneer je terugkijkt op je leven tot nu toe, zul je zien dat er veel dingen veranderd zijn. Gezinsuitbreiding, een nieuwe baan, verhuizing, ziekte, verlies… Die verandering voelt nu misschien als ‘gewoon’, maar is destijds vast niet ongemerkt voorbij gegaan. Grotere veranderingen gaan namelijk zelden vanzelf. Zeker niet als je een groot verlies hebt ervaren zoals het verlies van iemand waar je veel van houdt.

Als een kiezel in je schoen

Stel je voor dat je een kiezel in je schoen hebt. Bij elke stap voel je hem drukken, klein maar onontkoombaar. Dat is hoe rouw vaak voelt. Elke stap die je zet, herinnert je eraan dat het leven niet meer hetzelfde is. Toch geloof ik dat je zelfs met die kiezel in je schoen een weg kunt vinden om verder te gaan. Hoe? Dat kun jij alleen bepalen. Jij bent immers de enige die weet hoe het voelt. Het is daarom belangrijk om jezelf de ruimte te geven om te rouwen op jouw manier, zonder je zorgen te maken over wat anderen denken of verwachten. 

Verandering komt van binnenuit

Rouw dwingt ons vaak tot verandering, of we nu willen of niet. Je leert opnieuw hoe je moet leven in een wereld die niet meer compleet voelt. Dat proces is niet gemakkelijk, maar het begint met geloven in jezelf. Verandering hoeft niet groot of meeslepend te zijn. Soms is het een kleine stap: een dag beginnen zonder schuldgevoel, een moment van rust vinden in een storm van verdriet, of voor het eerst in lange tijd hardop lachen. Elke stap, hoe klein ook, brengt je dichter bij een nieuw evenwicht. 

Geloof in je eigen (veer)kracht 

Als rouw- en verliesbegeleider geloof ik in jouw (veer)kracht. Ik weet dat je meer aankunt dan je misschien denkt. Zelfs met die kiezel in je schoen kun je een pad vinden dat voor jou werkt. Het verlies blijft altijd een deel van je leven. Het gaat dus niet om het verwijderen van de kiezel, maar om het leren lopen ondanks de pijn. Dat mag je doen op jouw manier. Jij bent degene die het verschil maakt. Jij hebt de kracht om, stap voor stap, te leren leven met je verlies.


Ik geloof in jou. Geloof jij ook in jezelf? 

Levend verlies: Het voelt  zo oneerlijk!

Een kijkje in de keuken van rouw- en verliesbegeleiding bij De Kinderhoeksteen:

Zeventien jaar ben je. En chronisch ziek. Zo oneerlijk! Leeftijdsgenoten staan volop in het leven, ronden de middelbare school af, kiezen een vervolgstudie en dromen over op kamers wonen. Hoe jouw toekomst eruit gaat zien? Je hebt geen idee. Het is heftig om steeds meer te beseffen dat je niet beter kan worden. Je hebt geen idee wat je moet met je emoties, met je leven, met je toekomst. Het is één grote mix van chaos en onzekerheid. Logisch dat je je afvraagt wat het allemaal waard is, waar je het voor doet. Het leven raast aan je voorbij terwijl jouw wereld een stuk kleiner is geworden.

De tijd van je leven? Niet dus!

Je tienertijd zou de tijd van je leven moeten zijn. Een periode waarin je de wereld gaat ontdekken, met al zijn uitdagingen en verleidingen. En dan bedoel ik niet de uitdagingen die jíj nu op je pad hebt gekregen. Je hebt nergens energie voor en terwijl we samen aan tafel zitten vecht je tegen je verdriet. Maar je tranen mogen er zijn. Laat ze maar komen. Je hoeft het niet allemaal te weten. En je stuurloos en eenzaam voelen is niet meer dan normaal. Want welke zeventienjarige weet hoe je om moet gaan met een chronische ziekte?

Rouwen om alles wat je niet gaat meemaken

Als rouw- en verliesbegeleider loop ik elke week een stukje mee met veel verschillende mensen. Gezinnen waarbij een ouder is overleden, ouders die een kind zijn verloren en geliefden die hun wederhelft voor altijd moeten missen. 

Ook bij chronische ziekte hoort een rouwproces. Rouw om alles wat jij moet laten, terwijl een ander het wel kan. Rouw om alle dromen die je los moet laten, dingen die je zo graag had willen doen, meemaken en ervaren. We noemen het ‘levend verlies’. Het is een zoektocht naar betekenis en ingeving. Een rouwreis die net zo uniek is als ieder ander pad van rouw.


Heb jij in je leven te maken met rouw om het verlies van een dierbare? Of heb je te maken met levend verlies? Dan loop ik graag een stukje met je mee. Neem gerust vrijblijvend contact op.

November 2 Remember

November. De dagen worden korter, de lucht kouder en de natuur maakt zich klaar voor de winter. We zoeken binnen de warmte en knusheid weer op. En dan komt ook vaak het gemis van een dierbare weer sterker naar voren. In veel culturen is november een maand van herdenken. Het is een periode die ruimte biedt om stil te staan bij onze herinneringen en bij de mensen die we hebben verloren. Tijdens November 2 Remember geven we daar – op 2 november 2024 – even extra aandacht aan.

Een maand van herdenken

Voor veel mensen staat november in het teken van herdenkingsdagen. Allerheiligen en Allerzielen, die aan het begin van de maand vallen, zijn momenten waarop we kaarsen aansteken en praten over hen die niet meer bij ons zijn. Deze tradities bieden troost en een gevoel van verbinding, niet alleen met de overledenen, maar ook met elkaar. Door samen te herdenken, houden we de herinneringen levend en voelen we ons minder alleen in ons verdriet.

Stilstaan bij verlies

Rouwen is een persoonlijk proces, jouw pad van rouw is uniek. Ook lang na een overlijden kun je de pijn van het verlies nog voelen. Het ene moment is dat gevoel heel sterk aanwezig, het andere moment is het meer op de achtergrond. In november zijn de dagen vaak donker en rustig. Bij uitstek een tijd waarin je even niet hoeft door te gaan, maar juist stil mag staan. Even je verdriet voelen, zonder haast om verder te moeten.

“November 2 Remember” is een gelegenheid om deze ruimte voor jezelf te creëren. Of het nu gaat om het bezoeken van een graf, het schrijven van een brief aan een verloren dierbare, of gewoon het nemen van een moment om aan hen te denken, het is allemaal een manier om de verbinding te behouden en je gevoelens de ruimte te geven.

Verbinding en selfcare

Terwijl we herinneren, is het ook belangrijk om goed voor onszelf te zorgen. Herdenken kan zwaar zijn, maar het kan ook helend werken. November kan een tijd zijn om liefdevolle momenten voor jezelf te creëren: een kop warme thee, een wandeling in de natuur, of een rustig moment met een fotoalbum. Selfcare is een essentieel onderdeel van het rouwproces, en helpt je om evenwicht te vinden tussen verdriet en herstel.

Jouw eigen November 2 Remember

Hoe zou jij deze maand willen herdenken? Misschien is het tijd om een nieuwe traditie te starten, zoals het planten van een boom ter nagedachtenis aan een dierbare, of het organiseren van een kleine herdenkingsceremonie. Het kan ook simpelweg een maand zijn waarin je bewust stilstaat bij je herinneringen, de mooie momenten koestert en jezelf toestaat te voelen wat er in je hart leeft.

Met “November 2 Remember” nodig ik je uit om je verlies te erkennen, te herdenken en te verbinden. Op jouw eigen manier, in jouw eigen tempo.

Rouw? Je bent niet de enige!

In het leven krijgen we vaak te maken met gebeurtenissen waar we geen controle over hebben. Of het nu gaat om het verlies van een dierbare, ziekte, een scheiding of een ander ingrijpend verlies, het overkomt ons zonder dat we erom vragen. Hoewel we niet altijd invloed hebben op wat ons overkomt, hebben we wél de keuze hoe we ermee omgaan. Hoe we onze weg vinden in die moeilijke momenten, hoe we de kracht vinden om verder te gaan, is iets waar we zelf stappen in kunnen zetten. Een belangrijke stap in dat proces kan het vinden van lotgenoten zijn.

Je staat er niet alleen voor

Wanneer je een ingrijpend verlies of moeilijke gebeurtenis meemaakt, kan het soms voelen alsof je helemaal alleen bent in je pijn. Vrienden en familie willen vaak helpen, maar begrijpen misschien niet helemaal wat je doormaakt. Hier komt lotgenotencontact in beeld. 

Lotgenoten zijn mensen die door een soortgelijke ervaring gaan of zijn gegaan. Zij weten precies hoe het voelt om geconfronteerd te worden met een situatie waar je geen controle over hebt. Of het nu gaat om rouw, ziekte of ander verlies, ze begrijpen de emotionele achtbaan waar je doorheen gaat. Deze gedeelde ervaring kan een gevoel van erkenning en verbondenheid geven dat je ergens anders misschien niet kunt vinden.

De kracht van herkenning

Eén van de grootste voordelen van lotgenotencontact is de herkenning. Wanneer je je verhaal deelt met anderen die hetzelfde hebben meegemaakt, voel je je gehoord en begrepen. Vaak hebben lotgenoten geen uitleg nodig om te begrijpen wat je voelt, ze weten hoe zwaar de last kan zijn.

Het helpt ook om herkenning te vinden in de ervaringen van anderen. Het besef dat je niet de enige bent, kan troost bieden. Je merkt dat anderen dezelfde worstelingen hebben, en dat kan helpen om je eigen emoties beter te accepteren. Je hoeft niet altijd sterk te zijn, en dat is oké.

Samen leren omgaan met wat je overkomt

Lotgenoten kunnen je ook praktische inzichten geven. Misschien zijn ze al iets verder op het pad van rouw, waardoor ze waardevolle tips en adviezen voor je hebben. Dit kan variëren van emotionele steun tot praktische handvatten voor het dagelijks leven. Samen kunnen jullie ervaringen uitwisselen en elkaar aanmoedigen in het vinden van manieren om met moeilijke situaties om te gaan.

Bovendien is er kracht in samen zijn. Lotgenotencontact kan een veilige ruimte creëren waarin je kunt uiten wat je voelt, zonder bang te zijn voor oordelen of onbegrip. Je wordt gezien en gehoord door mensen die je pijn echt begrijpen.

Je hoeft het niet alleen te doen

Hoe we omgaan met wat ons overkomt, bepaalt vaak hoe we verder kunnen. Lotgenoten kunnen je helpen om niet vast te blijven zitten in het verdriet of de pijn, maar juist stappen vooruit te zetten, op jouw eigen tempo. Het delen van je verhaal, het luisteren naar anderen en het samen vinden van nieuwe manieren om te leven met wat er is gebeurd, maakt het pad naar heling minder eenzaam.

We kunnen niet kiezen wat ons overkomt, maar we kunnen wel kiezen hoe we ermee omgaan. En soms, met de steun van lotgenoten, voelt dat pad een stuk lichter.

Lotgenotencontact via De Kinderhoeksteen

Als rouw- en verliesbegeleider heb ik gezien hoe krachtig lotgenotencontact kan zijn. Bij De Kinderhoeksteen kun je lotgenoten treffen tijdens een Workshop Selfcare óf je kunt aansluiten bij een lotgenotengroep. Neem voor meer informatie vrijblijvend contact op.

Zwijgen of delen: jouw kind erkennen na verlies

Het verlies van een kind is misschien wel het meest hartverscheurende wat je als ouder kan overkomen. De rouw en het verdriet daarover blijven de rest van je leven bij je. De ene keer heel aanwezig, de andere keer meer op de achtergrond. Maar wat gebeurt er als iemand die je nauwelijks kent, in een luchtig gesprek vraagt: “Hoeveel kinderen heb je?” Die vraag is namelijk onschuldig, maar voor ouders die een kind hebben verloren niet eenvoudig te beantwoorden.

Zwijg je of vertel je het hele verhaal?

Als rouwende ouder sta je vaak voor een dilemma: vertel je dat je een kind hebt verloren of laat je dat stukje informatie weg? Het vertellen van je verhaal kan soms beladen zijn, vooral als je weet dat de ander zich mogelijk ongemakkelijk zal voelen. Veel ouders kiezen ervoor om hun overleden kind op dat moment niet te noemen, uit angst dat het gesprek stilvalt of dat de sfeer ineens ongemakkelijk wordt. Anderen vinden het juist belangrijk om altijd eerlijk te zijn, om zo de herinnering aan hun kind levend te houden, ongeacht de reactie van de ander.

De ongemakkelijke waarheid

Veel mensen vinden de dood een ongemakkelijk onderwerp. Praten over de dood doen we liever niet en mensen weten vaak ook niet hoe ze moeten reageren op verlies. Een oprechte vraag als “Hoeveel kinderen heb je?” kan daardoor onverwachts leiden tot een ongemakkelijke situatie waarin de ander niet weet wat hij moet zeggen. Ouders die hun overleden kind wel noemen, krijgen vaak te maken met geforceerde reacties, stille blikken of zelfs een abrupt einde van het gesprek.

Toch kan het zwijgen over je overleden kind voelen als een vorm van verraad. Het kan lijken alsof je je kind niet erkent, alsof je de herinnering aan je overleden kind verdringt voor het gemak van de ander. Voor veel ouders voelt dat zwaar; hun kind is nog steeds deel van hun leven, ook al is het fysiek niet meer aanwezig.

Er is geen goed of fout

De waarheid is dat er geen goed of fout antwoord is op deze vraag. Hoe je als ouder omgaat met de vraag “Hoeveel kinderen heb je?” hangt volledig af van wat jij op dat moment aankunt. Soms kies je ervoor om het gesprek simpel te houden en soms voel je de behoefte om open te zijn over je verlies. Wat belangrijk is, is dat je jezelf toestaat om te reageren op een manier die goed voelt voor jou. Je hoeft geen rekening te houden met het ongemak van de ander; jouw pijn, jouw verhaal, en jouw kind verdienen erkenning – op jouw voorwaarden. Je mag daarbij trouw blijven aan jezelf en je gevoel.

Rouw zonder schaamte: Geef je verdriet de ruimte

Schaamte in het rouwproces? Zonde van de energie! En toch komt schaamte bij rouw vaker voor dan je misschien zou denken. We voelen ons schuldig omdat we “te lang” rouwen of we schamen ons omdat we ons verdriet niet kunnen uiten op de manier die onze omgeving verwacht. We praten er daarom liever niet te veel over en verbergen ons verdriet. Rouw en dood blijven daarom vaak taboe.

Veel verschillende emoties

Rouw gaat gepaard met een chaos aan emoties: verdriet, boosheid, wanhoop. Maar ook emoties als opluchting, teleurstelling en blijdschap horen bij rouw. Ook schaamte kan daarbij naar boven komen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer we denken dat we “te veel” of “te weinig” rouwen, of als we het gevoel hebben dat anderen ons verdriet niet begrijpen. Misschien schaam je je omdat je niet sterk genoeg lijkt, of omdat je op onverwachte momenten nog steeds wordt overspoeld door pijn, zelfs maanden of jaren later.

Schaamte zorgt ervoor dat we ons afsluiten en ons verdriet verbergen. We durven niet openlijk te praten over onze pijn, uit angst om veroordeeld te worden of om anderen tot last te zijn. Dit maakt rouw een nog zwaardere last om te dragen, omdat we onszelf isoleren in plaats van steun te zoeken.

Liever niet praten over rouw en dood

Rouw en dood is een onderwerp waar mensen liever niet over praten. Veel liever praten we in onze cultuur over succes en geluk; het leven moet gevierd worden! De dood – en het daarbij horende verdriet – past niet in dat beeld. Hierdoor voelen veel mensen zich ongemakkelijk om over verlies te praten of om open te zijn over hun rouw.

Dit maatschappelijke ongemak versterkt het gevoel van schaamte. Als er niet vrijuit over rouw en de dood wordt gesproken, voelen we ons misschien raar of zwak als we er wel behoefte aan hebben om erover te praten. Hierdoor blijven veel mensen met hun gevoelens zitten, zonder een veilige plek te hebben om hun rouw te delen.

Doorbreek de schaamte en het taboe

Hoe ongemakkelijk we het ook vinden om te praten over de dood, het is toch belangrijk dat we ons best doen het taboe te doorbreken. Leven en dood horen bij elkaar. Praten over rouw, verlies en de dood zou net zo normaal moeten zijn als praten over liefde, geluk of andere levensgebeurtenissen. Door openlijk te praten over rouw, geven we mensen de ruimte om hun emoties te uiten zonder schaamte. De last wordt hierdoor lichter en er komt ruimte voor heling.

Het doorbreken van het taboe helpt ons ook om te erkennen dat rouw geen vaste tijd of vorm kent.. Iedereen rouwt op zijn eigen manier, in zijn eigen tempo. Er is geen “goede” of “foute” manier om verdriet te ervaren. Wanneer we schaamte loslaten en openlijk spreken over rouw, geven we mensen de vrijheid om te rouwen zoals zij dat nodig hebben. Door open te zijn, door te delen, en door elkaar te steunen, kunnen we ervoor zorgen dat niemand zich ooit nog hoeft te schamen om te rouwen.

Contact

Swalmdal 1
3894 BK Zeewolde

06 – 295 571 16
Sabina@dekinderhoeksteen.nl

De Kinderhoeksteen

KvK: 628 728 50
BIG nummer: 190 619 789 30

Algemene voorwaarden
Privacy verklaring