Rouw in relatie (deel 3): Als verlies vriendschap onder druk zet


Rouwen doe je niet alleen. Een verlies raakt jou, maar ook je omgeving. En dat kan relaties en vriendschappen soms behoorlijk onder druk zetten. In deze blogreeks gaan we op zoek naar hoe rouw invloed heeft op relaties. Dit blog vertelt je meer over het effect van rouw op vriendschappen en wat je kunt doen om verbinding te behouden of herstellen.


Rouw kan eenzaam zijn


Rouw is niet alleen het verlies van een persoon. Soms verlies je ook de vanzelfsprekendheid in vriendschappen. Misschien herken je het: mensen die je dacht te kunnen vertrouwen, laten ineens niets meer van zich horen. Of iemand die het goed bedoelt, maar steeds nét de verkeerde dingen zegt. Juist als je behoefte hebt aan steun, voel je je ineens heel alleen.


Wat gebeurt er met vriendschappen in tijden van verlies?

Als jij rouwt, verander je van binnen. Je voelt je kwetsbaarder, misschien emotioneler, soms ook sneller geraakt. En ondertussen draait de buitenwereld gewoon door. Vrienden willen helpen, maar weten vaak niet hoe. De ongemakkelijkheid om ‘het juiste te zeggen’ zorgt er soms voor dat ze dan maar niets zeggen.

Sommige mensen vermijden contact uit angst om iets verkeerds te doen. Anderen schuiven praktische tips naar voren terwijl jij alleen maar een luisterend oor nodig hebt. En soms merk je: deze vriendschap voelt ineens niet meer passend.


Het ligt niet aan jou

Het feit dat iemand wegblijft, zegt meestal meer over hun ongemak dan over jou. Veel mensen zijn bang voor verdriet, zeker als ze het zelf niet hebben meegemaakt. Ze willen graag ‘oplossen’, terwijl jij vooral gezien wilt worden in je pijn. Dat botst.

Rouw maakt eerlijk. Het laat zien welke verbindingen stevig zijn en welke misschien vooral gebaseerd waren op gezelligheid of gemak.


Hoe ga je hiermee om?

Erken eerst voor jezelf dat dit pijn doet. Het is verdrietig als een vriend of vriendin je laat vallen op het moment dat je iemand nodig hebt. Je mag daar rouw om voelen, ook dat is verlies.

Soms helpt het om het gesprek aan te gaan. “Ik merk dat ik je mis sinds alles is gebeurd,” kan al veel openbreken. En soms is het ook oké om vriendschappen los te laten die niet meer voedend zijn.

Vergeet daarnaast niet alert te zijn op wie er wél nog is. Die ene vriendin die gewoon komt zitten. De buurvrouw die elke week vraagt hoe het gaat. De collega die geen advies geeft, maar koffie zet. Die stille steun is misschien minder opvallend, maar vaak waardevoller dan je denkt.


Verbinding hoeft niet perfect te zijn


Rouw is rommelig, en vriendschap ook. Verwacht niet dat iedereen precies weet wat je nodig hebt. Maar wees eerlijk, zacht én open over wat je verlangt. Soms vinden mensen hun weg terug als jij een klein beetje de deur openzet.


Wil je verder lezen over rouw in relatie en wat verlies doet met verbinding? Eerder verscheen al “Deel 1: Als rouw tussen jullie in komt te staan” en “Deel 2: Wat kinderen voelen als ouders verdriet hebben”. In het vierde en laatste deel gaat het over familiegeheimen en onuitgesproken verlies.

Rouw in relatie (deel 2): Wat kinderen voelen als ouders verdriet hebben


Rouwen doe je niet alleen. Als je samen leeft, samen liefhebt, dan raakt het jullie hele gezin. Toch zorgt samen rouwen niet automatisch voor verbinding. Wanneer ouders in rouw zijn, kan dit voor kinderen erg verwarrend zijn. In deze blogreeks gaan we op zoek naar hoe rouw invloed heeft op relaties. Dit blog vertelt je meer over wat kinderen voelen als ouders verdriet hebben én hoe je samen verbonden kunt blijven. 


Ouders in rouw, kinderen in de war


Wanneer je als ouder geconfronteerd wordt met verlies, staat je wereld op zijn kop. Je probeert overeind te blijven, te rouwen én tegelijk het gewone leven draaiende te houden. En dan is daar je kind, met grote ogen, kleine vragen en een gevoeligheid die je soms verrast. Want kinderen voelen meer dan ze begrijpen. En dat kan verwarrend zijn, voor hén en voor jou.


Kinderen voelen de spanning feilloos aan

Kinderen zijn net voelsprieten. Ze pikken het haarfijn op als je verdrietig bent, ook als je niets zegt. Ze zien je traan in de keuken, horen de stilte aan tafel, merken de afwezigheid in je blik. Maar wat ze niet begrijpen, vullen ze vaak zelf in. En die invulling is lang niet altijd helpend.

Soms denken kinderen bijvoorbeeld dat zij iets fout hebben gedaan. Of ze maken zich zorgen zonder dat ze weten waarom. Ze kunnen drukker worden, stiller, angstig of juist heel aanhankelijk. Hun gedrag vertelt je vaak meer dan hun woorden.


Openheid in kleine stukjes

Je hoeft je kind niet te overladen met informatie of je hele verdriet bij hen uit te storten. Maar openheid, op een manier die past bij de leeftijd, helpt wél. Een simpele zin als: “Mama is verdrietig omdat opa er niet meer is” geeft al veel duidelijkheid. Het erkent jouw gevoel én laat zien dat het niet aan het kind ligt.

Kinderen willen weten dat hun wereld nog veilig is, ook als er iets verdrietigs is gebeurd. En die veiligheid geef je niet door alles voor hen te verbergen, maar juist door te benoemen wat er speelt.


Ruimte voor rouw én verbinding

Rouw vraagt energie. En dus is het niet meer dan logisch dat je soms moe, leeg of kortaf bent. Maar probeer ook momenten te creëren waarin je er écht even voor je kind(eren) bent. Een spelletje spelen, samen een kaarsje aansteken voor degene die gemist wordt, of gewoon op de bank zitten met een arm om je kind heen.

Die kleine momenten van verbinding geven een kind houvast. Het laat zien “Het is verdrietig, maar we zijn nog steeds samen”.


Je hoeft het niet perfect te doen

Kinderen hebben geen perfecte ouders nodig. Ze hebben échte ouders nodig. Ouders die mogen rouwen, die soms even niet weten hoe, maar die wél bereid zijn om te blijven delen, luisteren en troosten.

Als jij laat zien dat verdriet er mag zijn, geef je jouw kind de ruimte om hetzelfde te doen. En dat is misschien wel het mooiste wat je in zo’n moeilijke tijd kunt geven: een plek waar verdriet én liefde naast elkaar mogen bestaan.


Wil je verder lezen over rouw in relatie en wat verlies doet met verbinding? Eerder verscheen al “Rouw in relatie (deel 1): Als rouw tussen jullie in komt te staan”. Lees ook zeker “Deel 3: Als verlies vriendschap onder druk zet”. Over waarom mensen soms wegblijven als je rouwt en wat je kunt doen om verbinding te behouden of herstellen.

Rouw in relatie (deel 1): Als rouw tussen jullie in komt te staan

Rouwen doe je niet alleen. Als je samen leeft, samen liefhebt, dan raakt verlies jullie allebei. Toch zorgt samen rouwen niet automatisch voor verbinding. Soms trekt het verdriet juist een muur op tussen mensen die elkaar hard nodig hebben. In de blogserie “Rouw in relatie – Wat verlies doet met verbinding” gaan we op zoek naar hoe rouw invloed heeft op relaties en hoe je de weg naar elkaar kunt blijven vinden, ook als het moeilijk wordt.

Als rouw tussen jullie in komt te staan

Jullie hebben samen iets of iemand verloren. Misschien een kind, een ouder, een toekomst die je samen voor ogen had. Het verdriet is er bij jullie allebei, maar het uit zich op totaal verschillende manieren. Ongemerkt raken jullie elkaar misschien langzaam een beetje kwijt.

Iedereen rouwt anders

De één praat, de ander zwijgt. De één wil terug naar het gewone leven, de ander zit vast in het gemis. Het zijn geen fouten, het is geen onwil…het is rouw. Maar als je elkaars manier van rouwen niet herkent, kan het voelen alsof je er alleen voor staat. En dat maakt het extra zwaar.

Soms komt er wrijving: Waarom huil jij niet? Waarom kun jij weer lachen terwijl ik nog vastzit? Het zijn vragen die eigenlijk zeggen: Ik snap je niet. En ik mis je.

Elkaar kwijt zijn, is niet het einde

Dat je elkaar even niet begrijpt, is normaal. Het betekent niet dat er iets stuk is. Rouw maakt alles rauw en verwarrend. Wat helpt, is stoppen met invullen en beginnen met vragen. Hoe is het voor jou vandaag? Wat heb jij nodig?

En soms hoef je niet eens te praten. Samen stil zijn, een arm om iemand heen, of een wandeling zonder woorden kan genoeg zijn om weer iets van verbinding te voelen.

Samen verder, ieder op zijn eigen manier

Je hoeft niet op dezelfde manier te rouwen om samen verder te kunnen. Het begint met erkenning: dit is ook jouw verlies, op jouw manier. En ik ben er. Juist als het even schuurt, kun je proberen om zacht te blijven. Lief voor jezelf én voor elkaar.

Je hoeft het niet perfect te doen. Samen zoeken, samen struikelen, samen weer opstaan. Dat is al genoeg.

Wil je verder lezen over rouw in relatie en wat verlies doet met verbinding? Lees dan “Rouw in relatie (deel 2): Wat kinderen voelen als ouders verdriet hebben”. Een blog over wat kinderen voelen als ouders verdriet hebben. En over hoe je samen verbonden kunt blijven. 

Rouw bij jonge kinderen: Begrijpen zonder woorden


Wanneer een jong kind te maken krijgt met verlies, denken volwassenen soms dat het hen nog niet echt raakt. “Ze begrijpen het toch nog niet”, is dan de gedachte. Maar rouw is niet alleen iets van het hoofd, het is vooral iets van het hart en het lichaam. Ook baby’s, peuters en kleuters rouwen, alleen doen ze dat op een andere manier dan volwassenen.


Rouw in gedrag, spel en lichaamstaal


Jonge kinderen uiten hun verdriet vaak via gedrag. Ze kunnen bijvoorbeeld onrustig worden, slecht slapen, veel huilen of juist opvallend stil zijn. Ook kunnen ze terugvallen in eerder gedrag, zoals weer in bed plassen of moeite hebben met afscheid nemen op de opvang. Dit zijn geen “lastige fases”, maar signalen van rouw.


Ook spel is een belangrijke uitingsvorm. In hun spel verwerken kinderen wat ze meemaken. Je kunt dan ineens zien dat poppen “doodgaan” of dat een rollenspel eindeloos draait om afscheid nemen. Voor een buitenstaander lijkt het misschien alsof het kind gewoon aan het spelen is, maar voor het kind is dit een manier om grip te krijgen op wat er is gebeurd.


Lichaamstaal zegt vaak meer dan woorden. Een kind dat zich aan je vastklampt, veel buikpijn heeft of vermoeid is zonder duidelijke reden, kan rouwen. Ze voelen zich onveilig of hebben behoefte aan nabijheid. Ze kunnen hun emoties niet verwoorden, maar hun lichaam spreekt de taal van verlies.

Rouwen in golven


Volwassenen zijn geneigd om rouw te zoeken in woorden en tranen. Als een kind niet expliciet zegt dat het verdrietig is, denken we al snel dat het kind er niet mee bezig is. Maar kinderen rouwen in golven en in stukjes. Ze schakelen moeiteloos tussen huilen en spelen, tussen intens verdriet en vrolijk doen. 


Ook verwachten we soms te snel dat een kind “verder” moet kunnen. We willen hen beschermen en zien liever dat ze gelukkig zijn. Maar echte steun betekent dat we hun verdriet erkennen. Door te benoemen wat we zien (Bijvoorbeeld: “Ik zie dat je boos bent sinds opa er niet meer is. Mis je hem?”) geven we ruimte aan wat er speelt.


Jonge kinderen helpen rouwen


We hoeven het verdriet van een jong kind niet op te lossen. We hoeven alleen maar dichtbij te zijn. Door rust te bieden, door structuur en door oprechte aandacht. Door hen te laten spelen, te laten huilen, en vooral: te laten zijn. Zo leren kinderen stap voor stap dat rouw er mag zijn, ook als je het nog niet helemaal begrijpt.

Het ‘vergeten’ kind


In een gezin waarin een groot verlies heeft plaatsgevonden, of waar langdurige ziekte een gezinslid treft, verschuift de aandacht vaak vanzelfsprekend naar degene die het meest zichtbaar lijdt. Dat kan een ouder zijn die ernstig ziek is, een broer of zus die intensieve zorg nodig heeft, of het verdriet van een ander gezinslid dat alles overschaduwt. En dan is daar soms dat ene kind: stil, behulpzaam, rustig. Het kind dat zich aanpast, dat geen extra aandacht vraagt. Het ‘vergeten’ kind.


Onzichtbaar worden om te ontzorgen


“Vergeten” kinderen voelen haarfijn aan dat hun ouders of verzorgers overvraagd zijn. Ze besluiten vaak onbewust dat ze geen extra “last” willen zijn. Ze houden hun gevoelens binnen, stellen weinig eisen, doen extra hun best op school of in het huishouden. Van buitenaf lijkt het alsof ze het goed doen, alsof ze juist krachtig en zelfstandig zijn. Maar onder die aanpassing zit vaak een diep verlangen naar gezien en gehoord worden.


Rouwen in stilte


Net als andere gezinsleden maken deze kinderen ook hun eigen rouwproces door. Alleen gebeurt dat vaak in stilte, zonder ruimte voor hun eigen emoties. Ze willen hun ouders niet belasten met nog meer verdriet. Daardoor missen ze niet alleen de erkenning van hun gevoelens, maar ook de steun die ze zo hard nodig hebben om te kunnen verwerken wat er speelt.


De lange schaduw van onzichtbaarheid


Als een kind langdurig leert dat zijn of haar gevoelens minder belangrijk zijn dan die van anderen, kan dat een diepe indruk achterlaten. Het ontwikkelen van een identiteit, zelfvertrouwen en het vermogen om later gezonde relaties aan te gaan, kan daardoor verstoord raken. Het risico bestaat dat deze kinderen zichzelf blijven wegcijferen, ook in volwassen relaties.


Hoe kun je het vergeten kind wél zien?


Het begint met opmerkzaamheid. Zie je een kind dat nooit klaagt, altijd meewerkt, en nooit iets voor zichzelf lijkt te willen? Vraag je dan af: wat zit daaronder? Nodig het kind uit om te delen hoe het zich voelt, ook al lijkt het ogenschijnlijk rustig. Geef ruimte aan emoties, zonder oordeel of haast om het op te lossen.


Plan een-op-een momenten in, hoe klein ook. Laat merken dat je het kind ziet, hoort en waardeert. Benoem dat het zwaar kan zijn om in de schaduw van verdriet of ziekte te staan. Door erkenning te geven, door nabij te zijn, geef je het kind iets terug dat van levensbelang is: het gevoel dat het er echt toe doet.

Waar blijft de E van Emotie in de professionele zorg?


In de wereld van de klinische zorg draait veel om richtlijnen, protocollen en evidence-based handelen. Dat is begrijpelijk, want structuur en duidelijkheid zijn essentieel in een medische omgeving. Maar wat als je werkt met mensen die zich in de meest kwetsbare fase van hun leven bevinden? Wat als je te maken krijgt met verlies, rouw, angst of onzekerheid? Dan merk je al snel dat er iets ontbreekt in die nauwkeurig uitgestippelde aanpak: de E van Emotie.


Emotie past niet in een protocol

In de opleidingen tot arts, verpleegkundige of andere zorgprofessional ligt de nadruk op kennis en kunde. Maar omgaan met emoties, van jezelf én van de ander, krijgt vaak nauwelijks aandacht. Veel professionals voelen zich daardoor ongemakkelijk, onzeker of zelfs machteloos wanneer iemand tegenover hen breekt in verdriet. De neiging is dan om terug te grijpen op het protocol: meten, regelen, door.

De kracht van verbinding

Maar juist in de momenten waarop verdriet groot is, verlangen mensen naar verbinding. Naar een hand op hun schouder, een luisterend oor, iemand die even blijft zitten zonder direct iets te willen fixen. Juist dan is het vermogen om er echt te kunnen zijn van onschatbare waarde. En dat vraagt om meer dan kennis. Het vraagt om menselijkheid.

Een pleidooi voor meer ruimte

De professionele zorg heeft behoefte aan een nieuwe balans. Waar kennis en vaardigheden hand in hand gaan met empathie en emotionele aanwezigheid. Waar ruimte is voor het niet-weten, voor het verdriet, voor het stilvallen. Pas dan kunnen we écht zorg bieden die helend is. Laten we de E van Emotie opnieuw een plek geven in de zorg. Want zonder emotie missen we het hart van het werk.

Tijd is de vijand als je afscheid moet nemen van je kind


Wanneer je te horen krijgt dat je kind ongeneeslijk ziek is, komt de wereld tot stilstand. Alles wat vanzelfsprekend leek, valt weg. Plots wordt tijd een andere ervaring. Niet langer een vanzelfsprekende stroom van dagen en nachten, maar een vijand die je achtervolgt, die je dwingt om los te laten terwijl je dat helemaal niet wilt.


De beleving van tijd verandert


In de begeleiding van gezinnen in deze situatie hoor ik vaak: “Het gaat allemaal zo snel.” Of juist: “Elke seconde lijkt eindeloos, maar toch glipt de tijd tussen onze vingers door.” Het is verwarrend en pijnlijk. Want hoe neem je afscheid van je kind, terwijl je dat nog helemaal niet wilt? Hoe geef je vorm aan liefde, terwijl je weet dat je moet loslaten?


Liefde krijgt een andere taal


In die periode komt alles aan op de kleinste momenten. Een blik, een hand op een wang, samen nog één keer die lievelingsfilm kijken. Liefde krijgt een andere taal, eentje zonder toekomst, maar vol betekenis. En ondanks het ondraaglijke verdriet zie ik ook vaak de ongelooflijke kracht van ouders, broers en zussen. Hoe ze kiezen voor aanwezigheid, voor nabijheid, voor elke seconde samen. Door ik ben bij je uit te stralen en te dragen.


Herinneringen maken binnen de tijd die er is


Tijd geneest in deze situatie niet. Tijd maakt het gemis alleen maar tastbaarder en groter. Maar binnen die eindige tijd kunnen we wél iets wezenlijks betekenen. Door ruimte te maken voor afscheid, hoe pijnlijk ook. Door het leven te blijven zien in alles wat nog wél kan. En door ouders te steunen in het maken van herinneringen die blijven.


Liefde die verder reikt dan woorden


Afscheid nemen van je kind is misschien wel het zwaarste wat een mens kan meemaken. Maar juist in die korte, kostbare tijd kunnen liefde, zachtheid en verbondenheid een kracht vormen die verder reikt dan woorden.

Herken je deze situatie en kun je hulp gebruiken? Ik loop graag een tijdje met jullie mee om te helpen invulling te geven aan jullie rouw, afscheid en verdriet. Meer weten? Neem dan vrijblijvend contact op.

Scholen en rouw: Met alleen een cursus kom je er niet


Rouw is een onderwerp dat we vaak liever uit de weg gaan, zeker binnen het onderwijs. Toch krijgen vrijwel alle scholen vroeg of laat te maken met een leerling die rouwt. Of het nu gaat om het verlies van een ouder, een grootouder, een broertje of zusje, of zelfs een klasgenoot – de impact is groot. Veel scholen proberen hierop voorbereid te zijn door een cursus of training te volgen, maar rouw laat zich niet vangen in een standaard protocol. Met alleen een cursus kom je er niet. Rouw draat een leerling zijn hele schoolcarrière mee en wanneer er bij een andere leerling of leerkracht iets gelijks voordoet wordt de rouw weer extra aangeraakt.


Rouw is geen vast stappenplan


Een cursus over rouw biedt waardevolle handvatten, maar rouw is voor iedereen anders. Elk kind rouwt op zijn eigen manier en tempo. Sommigen zoeken afleiding, anderen trekken zich terug. Er is geen standaardreactie, en dat maakt het lastig voor scholen om precies te weten hoe ze moeten handelen. Een vaste aanpak werkt niet. Wat wél werkt, is een open en flexibele houding waarin ruimte is voor het individuele proces van een leerling. Niet alleen wanneer de rouw actueel is maar ook wanneer het goed gaat met de leerling.


De rol van de school


Scholen spelen een belangrijke rol in de ondersteuning van rouwende leerlingen.Een veilige omgeving, begripvolle leerkrachten en een cultuur waar gevoelens besproken mogen worden zijn enorm waardevol in het rouwproces. Om zich daar goed op voor te bereiden, hebben scholen en leerkrachten meer nodig dan enkel theoretische kennis. Het vraagt om bewustzijn, empathie en vooral de bereidheid om het gesprek aan te gaan – keer op keer, ook lang nadat de eerste schok voorbij is. Ook midden in een rekenles of taalles als de rouw zomaar ineens naar boven komt, dan kan je het niet parkeren en eerst de rekenles willen afmaken.


Hoe kan een school écht helpen?

– Luisteren zonder te willen oplossen: Rouw is geen probleem dat gefikst kan worden, maar een proces dat erkend wil worden met name op de momenten dat het eigenlijk niet uitkomt (in de reken of taalles bijv)

– Ruimte geven aan emoties: Een kind mag verdrietig zijn, boos, afgeleid of zelfs lachen tussendoor – alles is normaal.

– Blijven checken: Niet alleen in de eerste weken, maar ook na maanden of zelfs jaren nog vragen hoe het gaat en stilstaan dat bij elk nieuwe verlies het oude weer getriggerd kan worden.

– Een rouwvriendelijke schoolcultuur creëren: Waar verlies bespreekbaar is en kinderen zich gesteund voelen door zowel leerkrachten als klasgenoten. Waar kinderen leren over emoties en hoe je deze kan reguleren.


Een doorlopende inspanning


Een cursus kan een mooie basis zijn, maar het belangrijkste is wat er daarna gebeurt. Rouwondersteuning vraagt om een voortdurende inspanning en een cultuur waarin verlies en verdriet niet weggestopt worden, maar er mogen zijn. Pas dan kan een school een echte steunpilaar zijn voor rouwende kinderen.

10 jaar De Kinderhoeksteen

Tien jaar geleden begon mijn avontuur met de Kinderhoeksteen. Vanuit mijn ervaring als kinderverpleegkundige groeide mijn hart voor rouw- en traumabegeleiding. Wat begon met zorg voor kinderen, werd al snel een diepe passie om gezinnen te ondersteunen in hun verdriet. Het is een voorrecht geweest om in al die jaren met meer dan honderd gezinnen mee te mogen lopen op hun unieke rouwpad.

De veerkracht van kinderen

Waar ik de afgelopen tien jaar echt van onder de indruk ben geweest? De veerkracht van kinderen die te maken hebben met een groot verlies. Het is keer op keer weer heel bijzonder om te zien hoe open en eerlijk kinderen zijn en hoe zij manieren vinden om om te gaan met impactvolle gebeurtenissen en donkere tijden. Zij hebben mij zoveel geleerd over hoe je met verlies omgaat. Eigenlijk zijn zij mijn grootste leermeesters geweest.

Blijven groeien en ontwikkelen

In de afgelopen tien jaar heb ik mezelf continu uitgedaagd om te blijven groeien. Zo heb ik onder andere de opleiding lichaamsgerichte traumatherapie afgerond. Mijn doel is altijd geweest om gezinnen zo goed mogelijk te ondersteunen, afgestemd op wat zij nodig hebben. Samen hebben we grenzen verlegd, ruimte gecreëerd voor heling en taboes rondom rouw doorbroken.

De kracht van afscheid nemen

Wat me in deze jaren echt duidelijk is geworden, is hoe essentieel afscheid nemen is voor het verweven van verlies. Afscheid nemen kent vele vormen en vraagt tijd en aandacht. Ik ben dankbaar dat ik hierin een steunende rol heb mogen spelen voor zoveel mensen.

Dankbaarheid en trots

Als ik terugkijk op deze tien jaar, voel ik me vooral dankbaar en trots. Dankbaar voor het vertrouwen dat zoveel gezinnen mij hebben gegeven en trots op wat we samen hebben bereikt. Natuurlijk blijf ik me ook de komende jaren inzetten om gezinnen te begeleiden op hun pad van rouw. Want rouwen moet je wel zelf doen, maar niet alleen.

Zijn we het rouwen dan verleerd?


Wanneer je te maken hebt met rouw, ligt een gevoel van eenzaamheid op de loer. In je diepste verdriet kun je je zo alleen voelen. En praten over je verdriet, open zijn over al je emoties, doen we ook liever niet. Het lijkt wel of we in onze moderne samenleving niet goed meer weten hoe we moeten rouwen. Zijn we het dan verleerd? Nee. Maar we zijn het samen rouwen grotendeels kwijtgeraakt.


It takes a village

Misschien ken je de uitspraak “It takes a village to raise a child”: Er zijn veel mensen nodig om een kind op te voeden. Ditzelfde geldt eigenlijk voor veel meer belangrijke dingen in het leven. Ook rouwen gaat het beste in verbinding met anderen.

Rouwen gaat het beste in verbinding met anderen. Wanneer je kijkt naar natuurvolkeren, zie je dat rouw altijd een gedeelde ervaring is. Ieder rouwt op zijn eigen manier, maar altijd met de steun van de gemeenschap. Samen huilen, rituelen uitvoeren, herinneringen delen – het zorgt ervoor dat de pijn wordt gedragen door velen in plaats van door één persoon alleen.


Het gebrek aan community


In onze westerse samenleving ontbreekt die gezamenlijke rouw sterk. We hebben geleerd dat verdriet iets persoonlijks is, iets dat je zelf moet verwerken. We krijgen misschien even steun in de eerste dagen na een verlies, maar al snel wordt verwacht dat we ‘de draad weer oppakken’. Dit individualistische perspectief maakt rouwen zwaarder dan het hoeft te zijn.


Samen rouwen, bestaat dat eigenlijk wel?


Iedereen rouwt op zijn eigen manier. Er is geen universeel stappenplan voor verdriet. Maar samen rouwen betekent niet dat iedereen hetzelfde moet doen – het betekent dat we steun bieden, dat we aanwezig zijn, dat we rouw niet in stilte laten gebeuren. Het gaat niet om uniforme rituelen, maar om een netwerk van support waarin verdriet erkend en gedeeld mag worden.


Hoe kunnen we rouw weer collectiever maken?

  • Ruimte geven aan rouw: Sta toe dat mensen langer rouwen, zonder haast om ‘verder te gaan’.
  • Meer openheid over verlies: Door verdriet bespreekbaar te maken, normaliseren we rouw als een gedeelde ervaring.
  • Rouwrituelen: Rituelen, hoe klein ook, helpen om samen stil te staan bij verlies.
  • Actief steun bieden: Niet alleen in de eerste weken, maar ook daarna blijven vragen hoe het met iemand gaat.


Je moet het zelf doen, maar niet alleen


We zijn het rouwen dus niet verleerd, maar we missen vaak een veilige omgeving die ons omringt en beschermt in tijden van rouw. Door rouw weer een gedeelde ervaring te maken, kunnen we de zwaarte ervan beter dragen. Want rouwen doe je op je eigen manier, maar nooit alleen.

Contact

Swalmdal 1
3894 BK Zeewolde

06 – 295 571 16
Sabina@dekinderhoeksteen.nl

De Kinderhoeksteen

KvK: 628 728 50
BIG nummer: 190 619 789 30

Algemene voorwaarden
Privacy verklaring