Een broer of zus die ziek is

Wanneer een broer of zus ziek is, heeft dit veel impact op de andere kinderen in het gezin. Het gezinsleven ondergaat allerlei veranderingen. Papa en mama zijn verdrietig en er hangt een gespannen sfeer in huis. Opeens kan de broer of zus niet meer spelen, moet hij of zij vaak naar het ziekenhuis en ligt vaak in bed. Zeker voor jongere kinderen kan dit een verwarrende tijd zijn. Om langetermijnproblemen te voorkomen, kun je daarom maar beter tijdig ingrijpen.


Impact op jonge kinderen

Bij kinderen geldt: hoe jonger, hoe groter de impact van dit soort gebeurtenissen is. Ze kunnen bijvoorbeeld niet goed omgaan met hun gevoelens of de veranderingen thuis, begrijpen bepaalde dingen niet of voelen zich in de steek gelaten. Zonder de juiste psychologische begeleiding kunnen ze gevoelens als woede of verlatingsangst ontwikkelen, met emotionele problemen of gedragsproblemen tot gevolg.

Stukje jeugd verliezen

Oudere broers of zussen worden ook meegesleept in dit proces en voelen zich vaak hulpeloos. Soms leidt dit ertoe dat kinderen zich gaan afzonderen en afstandelijk overkomen. Ook kan het ze drijven om sneller volwassen te worden. Ze willen graag hun broertje of zusje troosten, zijn erg zorgzaam en gaan als het ware een derde ouderrol vervullen. Hoewel hun intenties natuurlijk goed zijn, kan dit ertoe leiden dat ze een stukje van hun jeugd verliezen. Iets waar ze de rest van hun leven last van kunnen hebben.

Verdeelde aandacht

Wanneer een van de kinderen ziek is, raakt de aandacht van de ouders vaak meer verdeeld. Opeens bestaat het leven voornamelijk uit het (onder)steunen en verzorgen van de zieke broer of zus. De andere kinderen in het gezin kunnen hierdoor het gevoel krijgen dat ze in de schaduw staan en niet gezien worden. Hun gevoelens worden misschien ondergeschoven of er wordt minder naar hun verhaal geluisterd. Dit kan gevoelens van minderwaardigheid of jaloezie oproepen.

Ongewenst gedrag

Daarnaast zijn alle chaotische veranderingen voor kinderen vaak moeilijk te bevatten. Geef daarom woorden aan alle emoties en gebeurtenissen, ook al denk je dat ze vanzelfsprekend zijn. Leg uit waarom er bepaalde veranderingen plaatsvinden en waarom je op een bepaalde manier reageert. Kinderen kunnen dingen al snel persoonlijk opvatten, of zich schuldgevoelens aanmeten, waardoor ze ongewenst gedrag gaan vertonen, mede om de aandacht van de ouders te trekken.

Buitenwereld

Het leven gaat buiten het familieleven natuurlijk door. Vaak leven mensen buiten het gezin ook mee, wat positieve en negatieve reacties kan opleveren. Kinderen hebben het vaak moeilijk op school, doordat ze hun aandacht niet bij de les kunnen houden. Of ze hebben het gevoel ‘anders’ te zijn dan hun klasgenoten, zijn bang voor reacties van de buitenwereld of schamen zich juist voor hun familiesituatie. Soms zonderen ze zich af of komen ze in een isolatie terecht. Veel kinderen willen op school juist niet over de thuissituatie praten, omdat dat nog het enige is wat ‘normaal’ is, en dat koesteren ze.

Copingstrategieën

Kinderen hanteren vaak verschillende copingstijlen. De een is erg aanhankelijk, de ander reageert boos of agressief, duwt gevoelens weg of mijdt confrontatie. Sommige copingstijlen zijn helpend, anderen zijn dat minder. Natuurlijk is het prettig om de helpende strategieën te kunnen leren toepassen, maar het helpt vaak niet om dit te veroordelen en abrupt te willen veranderen. Beide stijlen hebben nut, maar begeleiding hierbij kan een grote en belangrijke rol spelen.

Psychosociale gevolgen

Tijdens, maar ook na, de ziekte van een broer of zus kunnen kinderen last hebben van allerlei klachten. Problemen met slapen, angstgevoelens of angstige dromen, stemmingswisselingen of boze buien, concentratieverlies op school, maar ook lichamelijke klachten. Soms is er een teruggang in de ontwikkeling van het kind waarneembaar, zoals bedplassen. Het is daarom belangrijk om aandacht te hebben voor de psychosociale gevolgen. Voor professionele begeleiding van je kind kun je terecht bij Sabina Krijger van De Kinderhoeksteen. Met haar brede ervaring en kennis vormt zij het gidslicht dat jouw kind door de duisternis leidt.

psychosociale gevolgen – https://dekinderhoeksteen.nl/aandacht-voor-de-psychosociale-nasleep-van-ziekte/

Borstkanker: hoe pak je dat aan?

Jaarlijks krijgen ongeveer 15.000 vrouwen de diagnose borstkanker. Daarvan is de overlevingskans gelukkig groot. Toch overlijden er elk jaar meer dan 3.000 mensen aan borstkanker. De gevolgen van een borstkankerdiagnose kunnen dan ook omvangrijk zijn. Niet alleen voor degene die de diagnose krijgt, maar ook voor de kinderen. Want hoe pak je zoiets nou aan?

Het gesprek

Het kan behoorlijk lastig zijn om het gesprek aan te knopen met je gezin. Zeker als er jonge kinderen bij betrokken zijn. Waarschijnlijk wil je je kind beschermen en behoeden voor het ergste, maar juist eerlijkheid en oprechtheid is het belangrijkste wat je hun kunt geven. Het beste is om open te communiceren, maar hoe maak je de situatie begrijpelijk, zonder angst te zaaien? Zeg je dat je ziek bent en misschien niet meer beter wordt? Moet je eerlijk zijn over de prognose? Hoeveel details moet je geven over het proces? En betrek je je kinderen vanaf het eerste moment, of pas als je er niet meer omheen kunt?

Acceptatie

Als zieke moeder ben jij opeens niet meer degene die de rol van zorgdrager vervult. Je hebt nu zelf behoefte aan zorg en ondersteuning. Je kunt niet meer alle huishoudelijke klussen en alle zorgtaken voor de kinderen op je nemen. Dit zijn veranderingen die vaak lastig te accepteren zijn voor jezelf en de rest van het gezin. Misschien moet je partner ineens een tandje bijzetten, terwijl de kinderen het gewend zijn dat jij dit doet. Ze kunnen dan boos worden en gefrustreerd raken, vooral als ze niet goed begrijpen wat de reden daarachter is.

Misverstanden

Probeer dit daarom zo goed mogelijk uit te leggen, om te voorkomen dat er misverstanden ontstaan en kinderen angstig worden. Er vinden immers allemaal vreemde veranderingen plaats. Opeens valt mama’s haar uit, moet ze steeds naar het ziekenhuis en veel rusten na de behandelingen. Door elke stap van tevoren met je kinderen te doorlopen, weten ze precies wat ze te wachten staat en komen ze niet voor onaangename verrassingen te staan.

Slechte prognose

Wanneer de prognose slecht is en je mogelijk komt te overlijden, is er veel om over na te denken. Hoe sleep je je gezin door deze emotionele tijd en welke voorbereidingen moet je treffen? Welke herinneringen wil je nog met je gezin maken? Wat leg je vast? En wat gebeurt er daarna? Wie vangt de zorg van de kinderen op, in het geval dat de vader niet in het spel is? Hoe zorg je dat je kinderen met dit intense verlies kunnen leren omgaan in hun verdere leven en dat ze op een goede manier afscheid kunnen nemen?

Begeleiding voor het hele gezin

Dit zijn stuk voor stuk lastige vraagstukken. Het is dan ook logisch dat jij en je gezin hier wel wat ondersteuning bij kunnen gebruiken. De Kinderhoeksteen biedt hiertoe verschillende begeleidingsmogelijkheden voor het hele gezin. Zo krijgen ouders tips over hoe ze hun kinderen het beste kunnen betrekken in het ziekteproces. Ook leren ze beter aan te sluiten bij de belevingswereld van de kinderen en de situatie op een begrijpelijke manier uit te leggen. Kinderen krijgen daarnaast handvatten om hun weerbaarheid te vergroten, hun emoties op een speelse manier te uiten en het verdriet te dragen.

Orde in de chaos

Je hebt het misschien al moeilijk genoeg om met je eigen emoties om te gaan, laat staan je kind hierbij te helpen. Het is dan ook helemaal niet gek om hierbij wat hulp nodig te hebben. Rouw- en verliesbegeleider Sabina Krijger gaat graag met jou en je gezin in gesprek om te kijken wat er nodig is in jullie situatie. Of er nu behoefte is aan deskundig advies, begeleiding of gewoon wat orde in de chaos van emoties: er is voor ieder gezin een passende oplossing. Maak dus gerust eens kennis met Sabina en ontdek wat zij voor jouw gezin kan betekenen.

zieke moeder – https://dekinderhoeksteen.nl/wat-als-papa-of-mama-ziek-wordt/

begeleidingsmogelijkheden – https://dekinderhoeksteen.nl/begeleiding/

weerbaarheid – https://dekinderhoeksteen.nl/stimuleer-de-veerkracht-van-jouw-kind/

Een ziek familielid: wat doet het met de naasten?

Na de diagnose van een familielid breekt er een tijd van veranderingen aan, waar de hele familie mee te maken krijgt. Veruit de meeste aandacht gaat dan uit naar het zieke familielid, maar de ziekte hangt als een donkere wolk boven het hele gezin. Het leven gaat door, en het valt voor de familieleden vaak niet mee om naast de zorg van de zieke, ook goed voor zichzelf te blijven zorgen. Begeleiding voor naasten tijdens het ziekteproces kan dan gewenst zijn.

Overlevingsmodus

Niet alleen degene die ziek is, maar ook de naasten komen in een overlevingsmodus terecht. Ze gaan samen, ieder op hun eigen manier, door het hele proces en leven vaak ontzettend mee. Bij het ziekteproces komt er van alles kijken. Familieleden worden overspoeld met informatie, moeten misschien moeilijke beslissingen nemen, krijgen te maken met heftige gevoelens, financiële zorgen en worden ook lichamelijk belast als mantelzorger.

Ziekteproces

Of het nu gaat om een acute of chronische ziekte, elke ziekte bestaat uit een proces met verschillende fases. Zo kan er bij een acute fase sprake zijn van woede, ontkenning of juist een vastberadenheid en een impuls om te vechten. Bij een chronische ziekte breekt er een langdurige, slopende periode aan die gepaard gaat met veel onzekerheid en ups en downs. Iedereen moet continu schakelen: je leeft van ziekenhuisbezoek tot ziekenhuisbezoek, ervaart spanning in afwachting van onderzoeken en viert goed nieuws, terwijl je je schrapzet voor slecht nieuws. Bij een chronisch zieke is er steeds sprake van een beetje gezondheidsverlies. Dit wordt wel ‘levend verlies’ genoemd en geeft dezelfde emoties als bij een rouwproces.

Gezinsdynamiek

In tijden van ziekte kan de dynamiek van het gezin veranderen. Het kan een gezin hechter maken, maar kan er ook voor zorgen dat het familie uit elkaar drijft. Dit verschilt per gezin. Hoe hecht zijn de familieleden, hoe is het vertrouwen onderling, hoe zijn de taken verdeeld en hoe gaan mensen om met veranderingen en emoties? Misschien vormt het gezin ineens een krachtig team waar iedereen voor elkaar klaarstaat, of vallen alle bouwstenen ineens om.

Verschillende reacties

Familieleden kunnen allemaal anders reageren. Er kunnen spanningen in het gezin ontstaan en mensen kunnen soms moeilijk omgaan met hun gevoelens. Ze lopen weg van hun emoties of reageren ze af. Ouders van een ziek kind of zieke partner moeten veel balanceren, waardoor ze emotioneel uitgeput kunnen raken. Vaak leven mensen buiten het gezin ook mee, wat positieve en negatieve reacties kan opleveren. Kinderen hebben het soms moeilijk op school, doordat ze hun aandacht niet bij de les kunnen houden. Of ze hebben het gevoel ‘anders’ te zijn dan hun klasgenoten, zijn bang voor reacties van de buitenwereld of schamen zich juist voor hun familie. Soms zonderen ze zich af of komen ze in een isolatie terecht.

Verdeelde aandacht

Wanneer er een familielid ernstig ziek is, valt een deel van de zorg voor de kinderen weg. Je verliest jezelf – en anderen – zo sneller uit het oog. Je kunt er geen andere dingen bij hebben, wordt prikkelbaar of bent emotioneel minder bereikbaar. Moeilijke gevoelens stop je misschien weg, terwijl andere familieleden er juist baat bij hebben om hierover te praten.

Individuele behoeften

Laat elkaar altijd in zijn of haar waarde en maak gevoelens daarom bespreekbaar. Leer daarin ook elkaars behoeften kennen. Soms is er behoefte aan meer fysiek en emotioneel contact: een omhelzing of goed gesprek waarbij je je gevoelens kunt delen en even kunt uithuilen. Anderen hebben het juist nodig om uit de dagelijkse realiteit van de ziekte te ontsnappen, en een uitlaatklep of afleiding op te zoeken. Het kan dan goed zijn om er even tussenuit te gaan met het gezin en afstand te nemen van het huis of ziekenhuis.

Extra ondersteuning

Als jij te maken hebt met ziekte of een ziek familielid, dan is het vaak niet gemakkelijk te weten hoe je hier het beste mee kunt omgaan. Ook extra ondersteuning voor de kinderen is in deze situatie vaak welkom. Rouw- en verliesbegeleider Sabina Krijger helpt jou en je gezin graag in deze ingewikkelde periode. Om meer te weten te komen over het type begeleiding dat Sabina biedt, kun je vrijblijvend een afspraak maken.

Aandacht voor de psychosociale nasleep van ziekte

Ziekte is een erg ingrijpende gebeurtenis. Natuurlijk voor degene die het overkomt, maar ook voor de gezinsleden die om de zieke heen staan. Aandacht voor de psychosociale effecten van ziekte is enorm belangrijk. Zeker voor kinderen, die middenin hun ontwikkeling zitten, is het heel belangrijk om zaken als een ziekte of ziek gezinslid goed te kunnen begrijpen. Daarom moet er aandacht zijn voor de gevolgen die deze gebeurtenissen hebben of krijgen op hun dagelijks leven.

Lopendebandwerk

Al bijna zestien jaar ben ik werkzaam als (kinder)verpleegkundige, waarvan ik meer dan tien jaar in de intensieve kinderthuiszorg werk. In de heel specialistische (thuis)zorg is tijd vaak kostbaar, er is weinig ruimte voor speling. De keerzijde hiervan is dat de totale gezinsbehoefte vaak uit het oog verloren word door tijdgebrek. Dat raakt mij heel erg, ook omdat dit soms onnodig extra psychisch lijden tot gevolg heeft. Mijns inziens moet er meer tijd en ruimte zijn voor de emotionele begeleiding, en dat is ook de reden dat ik met de opleiding rouw- en verlieskunde startte een paar jaar geleden.

Slechts enkele woorden nodig

Rouw en verlies associëren mensen snel met overlijden, maar kun je ook breder zien dan dat. Ook het verlies van de gezondheid of autonomie is zeer ingrijpend. Vaak is er in deze hectische periode echter weinig tijd voor allerlei afspraken met maatschappelijk werkers en psychologen naast de vaak intensieve behandeling die de ziekte al vraagt. Aangezien verpleegkundigen erg dichtbij een zieke en diens gezin komen te staan, is er vanuit die vertrouwensband een goede mogelijkheid tot psychosociale zorg. Omdat de situatie bij alle partijen zo bekend is, zijn er vaak slechts enkele woorden nodig om de ander te begrijpen.

Bijna niets te gek

We komen er in de zorgwereld steeds meer achter hoeveel er op medisch gebied mogelijk is, bijna niets is te gek. Maar het psychosociale stuk mag daarin niet vergeten worden. Dat is belangrijk tijdens het ziekbed: want hoe gaat het met het gezin erachter? Kunnen familieleden en de zieke de situatie mentaal nog het hoofd bieden? Maar ook is dat van belang in de nasleep van ziekte. Nog lang zijn er effecten zichtbaar in het gezin. Onzekerheid, geleefd worden door de behandelingen en/of beperkingen die de ziekte met zich meebrengt, vrijkomende spanningen en onverwerkt verdriet zijn hier belangrijke factoren in.

Werelden samenbrengen

Het is natuurlijk niet voor iedere verpleegkundige even gemakkelijk om ook psychosociale steun te verlenen. Logisch, de professional heeft ook niet altijd alle antwoorden. In het gros van de huidige opleidingen tot (kinder)verpleegkundige blijft dit onderdeel van het vak bovendien behoorlijk onderbelicht.  Graag zet ik me in om deze werelden samen te brengen. Hierbij vind ik het belangrijk te richten op de impact die ziekte heeft op een gezin, waarbij er aandacht is voor de zieke en de mensen daaromheen. Daarom heb ik me de afgelopen anderhalf jaar beziggehouden met het ontwikkelen van een verdiepingsmodule voor (kinder)verpleegkundigen om de ondersteuning én de kennis hierover te verbeteren en door te delen. Wil je hier meer informatie over ontvangen of je aanmelden? Houd dan mijn website goed in de gaten of kijk op www.expertcare.nl/academy

– Sabina Krijger

Na de therapie: hoe gaat het verder?

Er kunnen allerlei redenen zijn waarom je een rouw- en verliesbegeleider hebt ingeschakeld. Het liep niet lekker in het gezin door een verlies, er is een dierbare komen te overlijden en je wist niet goed hoe daarmee om te gaan of er is sprake van langdurige ziekte. Extra hulp inschakelen is dan heel verstandig en vaak zeer helpend. Maar een traject met een rouw- en verliesbegeleider is slechts tijdelijk en erop gericht het na verloop van tijd weer zelf te kunnen. Hoe gaat het verder na de therapie?

Overlevingsstrategieën

Wanneer er iets heftigs gebeurt zoals de ziekte of het overlijden van een dierbare, hebben we als volwassenen allerlei overlevingsstrategieën die we kunnen inzetten. We storten ons op het werk, het huishouden, de kinderen – allemaal manieren om even niet geconfronteerd te hoeven worden met ons gevoel. Kinderen kunnen deze strategieën kopiëren, zodoende weerspiegelen ze vaak feilloos de onderliggende gevoelens die de ouder(s) probeert te onderdrukken. Om een traject bij de rouw- en verliesbegeleider succesvol af te ronden, dient de begeleiding op het hele gezinssysteem gericht te zijn, en is dus de betrokkenheid van het volledige gezin noodzakelijk.

Visueel inzichtelijk

Een traject wordt vaak opgestart vanuit de hulpvraag gericht op het kind. Als rouw- en verliesbegeleider bied ik ook een onafhankelijke en veilige plek om de gevoelens te uiten. Het kind hoeft dan niet last te hebben van een loyaliteitsconflict: ze willen vaak niet zeggen dat het bijvoorbeeld lastig is dat mama verdrietig is, want dan wordt mama nóg verdrietiger. Maar dit soort gevoelens spiegel ik ook terug naar de ouders, omdat deze wisselwerking erg belangrijk is. Hierbij gebruik ik graag POPtalk om visueel inzichtelijk te maken wat het kind voelt en ervaart vanuit zijn of haar belevingswereld. Veel ouders ervaren dat als erg verhelderend.

Samen stilstaan

Door te ontwarren welke factoren bij het kind spelen en welke factoren bij de ouders, helpt dat handvatten te ontwikkelen voor na de therapie. Maar ook adviseer ik ouders weer dingen als gezin te gaan doen. Het leven raast maar door, maar probeer eens vaker met elkaar stil te staan. Door momenten te hebben voor leuke activiteiten en momenten samen, ontstaat er ook ruimte om met elkaar bij een verlies of gevoel stil te staan en het te benoemen. Dat hoeft niet altijd lang te duren, maar door geregeld de tijd hiervoor te nemen leert het kind dat er mogelijkheden zijn voor gevoelens en toenadering tot elkaar.

Stapsgewijs afbouwen

Aan de hand van de therapie en dit soort adviezen, verbetert het gedrag van het kind vaak geleidelijk. Dan bouw ik de therapie stapsgewijs af. In het begin kom ik wekelijks of tweewekelijks, afhankelijk van hoeveel het kind aankan. Vervolgens komt daar steeds meer tijd tussen te zitten. De momenten dat ik er ben, gebruiken we dan ook als reflectie- en evaluatiemomenten. We bespreken moeilijke momenten, herhalen wat we eerder bespraken en mijn rol verdwijnt steeds meer naar de achtergrond. De ouders pakken het gemakkelijker zelf op en snappen na een gesprek steeds sneller wat er is gebeurd.

Geen vast stramien

Een traject volgt nooit een vast stramien en het natraject dus ook niet. Dat is ook logisch. Iedere situatie is weer nieuw en anders dan bij andere gezinnen. In sommige gevallen loop ik wel twee jaar mee. Kinderen rouwen immers in stukjes, daardoor duurt het soms wat langer. Het kind is per slot van rekening ook druk aan het ontwikkelen. Ontwikkelen en rouwen gaat maar moeilijk tegelijk en dat is heel normaal. Samen zoeken we naar een manier waarop het gezin weer wat meer in evenwicht komt en jullie het weer samen kunnen oppakken.

Samen het rouwproces doorstaan

Helaas krijgen jaarlijks ongeveer zesduizend minderjarige kinderen te maken met het overlijden van een ouder, volgens het CBS. In sommige gevallen gaat het om een zeer plotseling sterfgeval, soms is het na een lang ziekbed. Nagenoeg altijd is het enorm verdrietig en pijnlijk voor de betrokkenen. Zeker kinderen kunnen veel moeite hebben om met het verlies om te gaan.

Gevoel van onveiligheid

Afhankelijk van de leeftijd van het kind, kan het te maken krijgen met verschillende klachten of problemen omtrent rouw. Zo kunnen kinderen last hebben van een gevoel van onveiligheid: de veilige haven die de ouders boden is aan het wankelen gebracht. Vaak geldt dat er pas ruimte is voor rouw wanneer ze zich weer veilig voelen. Daardoor komt het vaak voor dat pas na verloop van tijd gedragsveranderingen of klachten merkbaar zijn.

Verschillende klachten

Bij peuters en kleuters is met name de factor begrip van belang. Dood en ‘nooit meer’ zijn voor hen vaak te abstract om te begrijpen. Veel openheid en eerlijkheid helpt hen bij verwerking. Voor kinderen tot tien jaar geldt dat zij verbanden kunnen gaan leggen. Gebeurtenissen betrekken ze op zichzelf, maar willen tegelijkertijd ‘gewoon’ zijn. Terugtrekken ligt hierdoor op de loer. Rust, veiligheid en transparantie zijn hierbij belangrijk.

Emotioneel weerbarstige tijd

Kinderen die in de (pre)puberteit komen willen onafhankelijker worden, maar hebben ook nog veel behoefte aan aandacht en ondersteuning. Ook tijdens rouw ervaren zij vaak deze tweesplitsing: wel getroost willen worden, maar niet als klein of zwak worden gezien. Dit kan zich uiten in boosheid, opvliegendheid en opgekropt verdriet. Nog wat oudere kinderen, van ongeveer dertien tot achttien jaar, bevinden zich vaak al in een emotioneel weerbarstige tijd. Die emotionele ontwikkeling in combinatie met rouw is vaak enorm ingewikkeld.

Grote klap

Een voorbeeld is de situatie waar Mia van 14 zich in bevond. Haar vader overleed na een hevig maar kortstondig ziekbed. Dat overlijden kwam als een grote klap. Ze veranderde van een spontaan, sociaal meisje naar een teruggetrokken en vaak boos kind. Haar moeder had daar best begrip voor, het was een uitzonderlijk moeilijke periode voor hen allebei. Er was nauwelijks tijd geweest om te beseffen wat er allemaal was gebeurd.

Bijzonder verwarrend

Voor Mia was deze fase bovendien bijzonder verwarrend. Ze ging naar de middelbare school en had daardoor net het gevoel meer op eigen benen te gaan staan. Maar door het gemis van haar vader merkte ze tegelijkertijd hoezeer ze nog haar ouders nodig had. Daarbij viel het zichtbare verdriet van haar moeder erg zwaar: ze had het gevoel sterk te moeten zijn voor haar overgebleven ouder. De combinatie van dit soort verwarrende emoties maakten haar onmachtig, en boosheid was het gevolg.

Er samen weer uitkomen

Rouw- en verliesbegeleiding kan kinderen van verschillende leeftijden helpen het verdriet een plekje te geven. Dat voelt voor sommige ouders misschien gek: waarom kan een vreemde dat wel, en ik niet? Maar juist de onafhankelijkheid van een ‘buitenstaander’ kan vaak veilig voelen. Door open en eerlijk te kunnen zijn over emoties die het kind liever niet bij de ouders neerlegt, kan er weer wat rust terugkeren. Zodat daarna weer ruimte ontstaan om er samen uit te komen.

Ouders – https://dekinderhoeksteen.nl/wat-als-papa-of-mama-ziek-wordt/

kinderen tot tien – https://dekinderhoeksteen.nl/stimuleer-de-veerkracht-van-jouw-kind/

Rouw- en verliesbegeleiding – https://dekinderhoeksteen.nl/even-voorstellen/

Wat als papa of mama ziek wordt?

Wat als je ineens het bericht krijgt dat een van jullie ziek is, misschien wel ongeneeslijk? Zelf kamp je met de grote schok, maar je kind heeft in het begin nog weinig door. Daar komt snel verandering in. Je kind begint door te krijgen dat er iets is veranderd in huis. Moet je jouw kind over de situatie vertellen? En zo ja, hoe pak je dit dan aan? Sabina Krijger van De Kinderhoeksteen, die kinderen begeleidt bij rouw en verlies, geeft een paar handvatten over hoe je jouw kinderen kunt vertellen dat de toekomst er ineens heel anders uitziet.

De spanning in huis

Je eerste gevoel zegt misschien tegen je, ik moet het niet vertellen. Ik moet het nog even voor mezelf houden. Het is een logische gedachte, je wilt je kinderen immers beschermen voor al het kwade in de wereld. Toch is het beter om het hier juist wel over te hebben, hoe moeilijk dit ook is. Kinderen hebben namelijk een haarscherp vermogen om emoties aan te voelen. Ze zullen merken dat er spanning in het huis is die voor de uitslag nog niet aanwezig. Ze zien een ouder terugtrekken, ze zien dat de vrolijke sfeer van voorheen inmiddels niet altijd meer in het huis hangt. Kinderen kunnen ook onbedoeld flarden opvangen van de waarheid: een telefoongesprek, een gesprek tussen jou en je partner, mogelijk van andere kinderen die het van hun ouders hebben gehoord.

Samen er doorheen

Je kunt het beter eerlijk vertellen. Maar dit is wel makkelijker gezegd dan gedaan. Hierbij wil je jouw kind misschien gerust stellen – het komt wel goed, er gaat niemand dood – maar hoe zeker kun je hiervan zijn? Als je een belofte doet, houdt je kind hier zichzelf misschien aan vast: ‘mama zei toch dat het wel goed kwam?’ Wees dus eerlijk, ook over waar het uiteindelijk op neer kan komen. Je kind voelt zich dan ook serieus genomen. Je kunt ook zo vertrouwen wekken: samen gaan jullie je best doen om door de situatie heen te komen, wat de uitkomst ook is. En als er verdriet komt, dan komt dat maar, dan kunnen de tranen beter stromen dan binnenblijven.

Het rouwproces

Als het hoge woord eruit is, betekent dit nog niet dat je kind het direct verwerkt heeft.

Ook wanneer kinderen te horen hebben gekregen dat een van hun ouders ernstig ziek is, gaan zij een rouwproces in. Zij moeten dan leren te accepteren dat hun ouder niet meer in hun leven gaat zoals voor de ziekte, misschien later wel helemaal niet meer. Zij gaan op een andere manier met dit nieuws om dan volwassenen dat doen. De toekomst is voor kinderen ineens moeilijk te bevatten. Eerder zagen zij hun beide ouders eigenlijk hun hele leven aan hun zijde staan, maar dat beeld is nu anders. Ze moeten leren om te gaan met dat veranderde beeld en daarmee verder te leven. De kinderen leren het als het ware te verweven in hun leven.

Tastbaar en overzichtelijk

Sabina van De Kinderhoeksteen is gespecialiseerd in rouwbegeleiding bij kinderen. Zij vertelt dat het nuttig kan zijn om de situatie bij kinderen overzichtelijk te maken. In haar begeleiding maakt zij daarom gebruik van POPtalk. ‘Hierbij gebruik ik poppetjes en materialen om gezinssituaties uiteen te zetten. Zo worden familiesituaties tastbaar voor kinderen en kunnen gevoelens uitgespeeld worden. Hiermee kan ik inzicht krijgen in de belevingswereld van kinderen, en krijgen zij overzicht op de situatie. Dit maakt het een erg nuttige manier om samen met kinderen te kunnen praten over rouw, verlies en emoties. Ook als je zelf met vragen kampt over de situatie en hoe je hier met je kind mee om kunt gaan, kun je bij mij terecht.’

Een rouwproces in: https://www.foryou.nl/verliesbegeleiding/zeewolde/verschillende-vormen-rouw-kinderen/

Rouwbegeleiding bij kinderen: https://dekinderhoeksteen.nl/begeleiding/rouw-en-verliesbegeleiding-kind-en-ouders/

De verschillende vormen van rouw bij kinderen

Kinderen kunnen net als volwassenen verschillend reageren op een verlies in hun omgeving. Doordat kinderen vaak nog geen woorden hebben voor hun emoties of hier niet goed mee om kunnen gaan, zijn hun gevoelens vaak moeilijk te peilen. Door kinderen te betrekken in het proces en hierover open te zijn, voorkom je dat kinderen hun gevoelens wegstoppen. Maar hoe werkt het rouwproces bij kinderen eigenlijk precies?  

Gedragsveranderingen

Kinderen reageren vaak heel puur en sensitief, wat zich uit in gedragsveranderingen. Ze hebben vaak moeite om te concentreren op school, kunnen moeilijk slapen of willen niet meer eten. Stemmingen kunnen ook snel omslaan. Het ene moment lijkt alles goed te zijn en het andere moment wordt het kind erg angstig, boos of barst het in tranen uit. Een kind kan soms zelfs ’emotieloos’ uit de hoek komen. Ze lijken niet echt stil te staan bij wat er gebeurt of doen ze alsof er niets aan de hand is.

Rouwen in stukjes

Dit is heel normaal gedrag. Kinderen rouwen in stukjes: ze pakken aan wat ze kunnen en als het genoeg is, switchen ze snel over naar een ander onderwerp. Een gesprek aangaan is moeilijk.  Door spel kun je er dan achterkomen wat er in hun hoofd omgaat. Spel is namelijk hun tweede taal, waarmee ze vele gebeurtenissen verwerken. 

Reactie op omgeving

Jonge kinderen reageren meestal sterk op emoties en spanningen in hun omgeving. Ze kunnen erg bang en verward raken, omdat ze geen besef hebben van de situatie en niet snappen wat ‘dood’ betekent. Ineens is alles anders en lijkt iedereen verdrietig te zijn. Ondanks dat ze nog geen tijdsbesef hebben, is het toch goed om zo open en concreet mogelijk te zijn over wat er speelt. Betrek het kind bij je emoties en leg uit waarom je verdrietig bent. Het behouden van een vaste structuur en dagelijkse routine van een kind is daarnaast erg belangrijk.

Besef van de dood

Tussen de 6 en 9 jaar begint het bij kinderen te dagen dat de dood definitief en onomkeerbaar is. Het magische denken van kinderen kan dan zorgen voor schuldgevoelens en angst, omdat ze dingen zelf gaan invullen. Creëer daarom ruimte voor vragen en geef aan dat het goed is om gevoelens te delen. Op een begrijpelijke manier uitleggen wat er gebeurt, zonder hierbij te veel details vrij te geven, voorkomt dat het kind zelf wilde fantasieën ontwikkelt.

Heftige gevoelens

Tieners ervaren meestal heftige gevoelens, die ze op verschillende manieren uitdrukken. Vaak hebben ze behoefte aan afleiding, met name van hun vrienden. Ze kunnen zich gaan afreageren als ze het gevoel hebben dat er geen ruimte is voor hun gevoelens. Kinderen van alle leeftijden moeten het gevoel hebben dat ze met hun gevoelens ergens terecht kunnen en dat ze op je kunnen leunen. Het is dus van belang dat je het verlies zelf ook kunt verwoorden en handelen.

Voor het hele gezin

Ieder mens gaat op een unieke manier om met een verlies, ook al kom je uit hetzelfde gezin. Dat maakt het juist zo lastig. Zeker in deze tijd, waarin helaas niet op een gebruikelijke manier afscheid genomen kan worden. De fysieke afstand maakt het lastiger om een verlies en alle bijbehorende emoties te verwerken. Mensen kunnen die arm om zich heen missen. Het is daarom extra belangrijk dat je een gevoel van vertrouwen en emotionele nabijheid creëert. Rouwbegeleiding voor het hele gezin kan hierbij helpen.

Over De Kinderhoeksteen

Wil je leren hoe je je kind kunt helpen bij het verwerken van verlies en omgaan met rouwgevoelens? Je kunt dan bij Sabina Krijger van De Kinderhoeksteen terecht. Zij is gespecialiseerd in rouwverwerking bij kinderen en begeleidt gezinnen bij dit hele proces. Neem daarom contact op om de mogelijkheden te bespreken, zodat je als gezin weer verder kunt.

rouwbegeleiding – https://dekinderhoeksteen.nl/begeleiding/rouw-en-verliesbegeleiding-kind-en-ouders/

Sabina Krijger – https://dekinderhoeksteen.nl/even-voorstellen/

contact – https://dekinderhoeksteen.nl/contact/

Stimuleer de veerkracht van jouw kind!

Als ouder wil je je kind natuurlijk zoveel mogelijk beschermen. Je gaat om deze reden soms confrontatie met moeilijke emoties uit de weg. Toch is het juist goed om kinderen te betrekken bij emotionele situaties, ook als het angst of verdriet bij het kind kan oproepen. Kinderen hebben de mogelijkheid om veerkracht te ontwikkelen. En je hebt er zelf een hand in om dit te stimuleren.

Van nature veerkrachtig

Kinderen hebben van nature veel veerkracht, waardoor ze tegenslagen goed kunnen handelen. Dit wordt niet altijd erkend door de omgeving. Bij emotionele situaties reageren kinderen op de mensen om hun heen, dus de manier waarop hun omgeving hier mee omgaat heeft een impact op het kind en hoe hij hiermee leert omgaan. Een goede ondersteuning van mensen waarbij ze zich veilig voelen, helpt dan om de natuurlijke veerkracht te vergroten. Door kinderen te leren dat je een keuze hebt in hoe je hiermee omgaat en ze te helpen om woorden te geven aan hun gevoelens en problemen, komen ze zelf vaak al tot mooie conclusies en oplossingen.

Problemen voorkomen

Wanneer confrontatie met een schokkende of ingrijpende gebeurtenis het welzijn van het kind bedreigt, is het van belang dat het kind hier op een helpende manier mee om leert gaat. Dit betekent dat het kind accepteert dat dingen soms zijn zoals ze zijn en dat je als kind goed bent zoals je bent, maar nog veel mag en kan leren. Anders bestaat de kans dat het kind een overlevingsstrategie aanleert die niet helpend is. Gevoelens worden dan niet goed verweven, wat later in het leven voor problemen kan zorgen. Een kind dat emotioneel sterk in zijn schoenen staat kan negatieve invloeden daarom beter handelen, zonder dat dit directe ernstige gevolgen heeft. Bestaande eigenschappen en kwaliteiten van het kind, zoals een positiviteit , humor, flexibiliteit , spelen hierin een rol.

Omgaan met gevoelens

Een veerkrachtig kind voed je niet op door gevoelens uit de weg te gaan, maar juist door kinderen te leren omgaan met hun gevoelens vanuit verbinding en veiligheid. Wanneer een kind te maken krijgt met tegenslagen of stress, is dit een kans voor het kind om de nodige vaardigheden ontwikkelen. Hoe kinderen met deze gevoelens omgaan, heeft invloed op hun verdere leven. Als er geen mogelijkheden binnen bereik zijn voor het kind, beïnvloedt dit de mate waarop een kind kan herstellen. Ouders en professionals hebben hier dus zeker invloed op.

Eigen kracht benutten

Het vergroten van veerkracht kun je op verschillende manieren stimuleren. Door hulpbronnen aan te reiken waardoor een kind de nodige vaardigheden kan ontwikkelen en zelfvertrouwen kan opbouwen, kun je een goed vangnet bieden waar kinderen sterker uit kunnen komen. Wanneer kinderen hun eigen kracht kennen en benutten, zich verbonden voelen met hun omgeving, krijgen ze er een versterkt gevoel van eigenwaarde voor terug. Ze worden bewust van hun eigen gevoelens, die ze leren uitdrukken en accepteren. Zo kunnen ze positiever reageren op tegenslagen, nu en in de toekomst.

Over De Kinderhoeksteen

Wil je je kind helpen om sterker uit een situatie te komen en tegenslagen in het leven te overwinnen? Bij De Kinderhoeksteen kun je dan terecht voor begeleiding bij het leren verweven van gevoelens na ingrijpende gebeurtenissen. Wil je weten wat Sabina voor jou en je kind kan betekenen? Neem dan contact op en ontdek de mogelijkheden.

De Kinderhoeksteen – https://dekinderhoeksteen.nl/even-voorstellen/

Kinderkanker raakt het hele gezin

Als je kind de diagnose ‘kanker’ krijgt, staat de wereld op zijn kop. Niet alleen die van jou, maar van het hele gezin. Je hebt te maken met een ingrijpende gebeurtenis die het hele gezin raakt. Elk gezinslid gaat hier op zijn eigen manier mee om. Soms kroppen mensen dit verdriet op. Het is belangrijk om met elkaar te blijven communiceren en in verbinding met elkaar te blijven, al is dat moeilijk tijdens de behandelingen. Zo voorkom je dat het gezin langs elkaar gaat leven of dat deze gevoelens tot uitbarsting komen en er conflicten ontstaan. Voor kinderen én ouders kan het dan helpend zijn om begeleid te worden bij het omgaan met het verdriet.

Handvatten voor het verwerkingsproces

Als ouder is het al moeilijk genoeg om grip te krijgen op je eigen emoties, laat staan die van je kind(eren). Je kunt dan de hulp inschakelen van De Kinderhoeksteen. Zo word je geholpen om kinderen beter te ondersteunen in deze moeilijke periode. Je krijgt handvatten om met alle emoties en gevoelens van kinderen en jezelf om te gaan. Daarnaast krijg je advies over de beste handelwijze in bepaalde situaties. Hoe betrek je kinderen en leg je ingewikkelde dingen op een begrijpelijke manier uit zonder kinderen angstig te maken?

Moeilijke gevoelens

Het kan lastig zijn om verbinding te krijgen met de gevoelswereld van je kind. Wanneer kinderen te maken krijgen met moeilijke emoties die ze niet begrijpen of kunnen verwoorden, kan dit zich op verschillende manieren uiten. Misschien lijken ze teruggetrokken en stil, of juist onrustig en aandachtvragend. Veel kinderen kunnen te maken krijgen met gedragsproblemen als agressie en concentratieproblemen, wat zich kan openbaren in moeilijkheden op school. Het is erg ingewikkeld voor kinderen om deze gevoelens onder woorden te brengen.

Inzicht in belevingswereld

Je kunt je kind leren om hier woorden aan te geven en weer contact maken door creatieve middelen als tekenen, schilderen, spel en muziek te gebruiken. Ook kun je POPtalk inzetten om gevoelens in beeld te brengen, zodat ze er van een afstandje naar kunnen kijken. Zo krijgen kinderen een soort ‘helikopterview’ van hun emoties, zonder dat ze hierdoor overspoeld raken. De belevingswereld van kinderen wordt hierdoor inzichtelijk gemaakt voor de ouders. Het helpt kinderen om hun eigen gevoelens te begrijpen en op een helpende manier te uiten.

Een luisterend oor

Als een tiener zich niet aan je openstelt, kan het helpen om je kind te laten praten met een professional, die hiermee veel ervaring heeft. Voor jonge kinderen is het moeilijker om hun gevoelens uit te drukken en kan een hulpmiddel een uitkomst zijn. Daarom heeft De Kinderhoeksteen een knuffeltje ontwikkeld dat troost biedt aan kinderen: de zorguil. Door een briefje of tekening in het buideltje te stoppen, kunnen ze vertellen hoe ze zich voelen. Samen met de ouder kunnen ze hier dan afspraken over maken.

Over de Kinderhoeksteen

Kan je kind en gezin wel wat ondersteuning gebruiken bij het omgaan met emoties? Met haar  achtergrond als verpleegkundige heeft rouw- en verliesbegeleider Sabina Krijger veel ervaring en inzicht in het ingrijpende effect van ziekte op het gezinsleven. Zij kan je gezin daarom weer op weg helpen door orde te scheppen in de chaos van emoties. Met haar inlevingsvermogen en empathische betrokkenheid geeft ze elke ouder weer de kracht om hun kind te begrijpen en te helpen. Zo leert iedereen op zijn eigen manier omgaan met verlies en verdriet. Benieuwd wat Sabina voor jou kan betekenen? Neem dan contact op voor een kennismakingsgesprek.

De Kinderhoeksteen– https://dekinderhoeksteen.nl/even-voorstellen/ 

POPtalk – https://dekinderhoeksteen.nl/begeleiding/poptalk/

Contact

Swalmdal 1
3894 BK Zeewolde

06 – 295 571 16
Sabina@dekinderhoeksteen.nl

De Kinderhoeksteen

KvK: 628 728 50
BIG nummer: 190 619 789 30

Algemene voorwaarden
Privacy verklaring