Rouwen: hoe doe je dat? Rouwbegeleiding kan helpen

Als het gaat om rouwen, is er geen routekaart die je klakkeloos kunt volgen. Voor volwassenen niet, en zeker niet voor kinderen. Rouwverwerking is een complex proces, dat bij ieder persoon anders verloopt. De omstandigheden van het verlies hebben invloed op de verwerking ervan, maar ook de persoonskenmerken (zoals veerkracht), leeftijd en ontwikkelingsniveau (van het kind). Zeker als je nog niet eerder te maken hebt gehad met rouw, kan het lastig zijn om te weten hoe je dit het beste kunt doen. Voor zowel ouder als kind is er daarom de mogelijkheid tot rouwbegeleiding tijdens dit moeilijke proces.


Proces van rouwen

Voor jou als volwassene kan het rouwverwerkingsproces een erg lastige periode zijn.

Kinderen zijn erg gevoelig en pikken emoties gauw op. Wanneer ze niet begrijpen wat er aan de hand is, kunnen ze hierdoor angstig, somber of verdrietig raken. Omdat ze nog geen woorden aan hun gevoelens kunnen geven, of hun emoties kunnen plaatsen, kunnen hieruit gedragsproblemen ontstaan.


Rouwtaken


Ieder rouwproces bestaat uit een aantal stappen, die ook wel rouwtaken worden genoemd. Dit zijn:
– aanvaarden dat het verlies heeft plaatsgevonden
– gevoelens en reacties ervaren die volgen op het verlies
– aanpassen aan een nieuw leven waar de overledene geen deel meer van uitmaakt
– overledene emotioneel een plaats geven en draad van het leven weer oppakken


Rouwen bij kinderen

Het rouwproces bij kinderen verschilt van volwassenen. Zowel jonge kinderen als oudere kinderen vinden het meestal lastig om over hun gevoelens te praten. Ze hebben nog niet de ervaring en tools om met hun gevoelens om te gaan. Kinderen rouwen meestal in stukjes, waardoor het rouwproces een lange nasleep heeft. Andere omstandigheden kunnen ook meespelen die het rouwproces beïnvloeden. Bijvoorbeeld hoe het overlijden is gebeurd, de omstandigheden na het overlijden, hoe het kind is geconfronteerd met het nieuws, wat eraan vooraf ging, de relatie met de overledene, hoe de omgeving reageert en hoeveel steun er is.

Uitstel van verwerking


Wanneer de omstandigheden bij een overlijden niet direct duidelijk zijn voor jonge kinderen, kan er uitstel van verwerking plaatsvinden. Hoe ouder het kind wordt, hoe meer het besef groeit. Er bestaat dan een grotere kans dat problemen op latere leeftijd terugkeren, omdat het verwerkingsproces onvolledig is.

Rouwtips kinderen

– Zorg voor een vertrouwde omgeving, structuur en een open en eerlijke communicatie. Dit geeft het kind houvast nadat er een stuk zekerheid en veiligheid wegvalt.
– Leg je kind niet te veel op en laat het zijn of haar eigen tempo volgen. Een rouwproces kent geen deadline, dus neem er de tijd voor.
– Blijf in contact met je kind: kinderen hebben een luisterend oor nodig. Vooral oudere kinderen hebben de neiging zich veel terug te trekken, terwijl ze eigenlijk meer aandacht en troost nodig hebben.
– Laat je kind zijn emoties delen: door te praten of ze op een andere manier te uiten, bijvoorbeeld door te schrijven, tekenen, of spelen.
– Houd de herinnering aan de overledene levend, bijvoorbeeld door foto’s te bekijken.


Rouwtips ouders

– Gun jezelf de tijd om te rouwen en stil te staan bij het verlies: neem de tijd die je nodig hebt en wees geduldig, accepteer dat het tijd kost, en dat dit voor iedereen anders is.
– Pak je rust: rouwen kan veel energie vergen, belangrijk om je lichaam en geest rust te gunnen.
– Erken het verlies: het kan soms lang duren voordat het verlies volledig doorgedrongen is.
– Laat het verdriet en alle bijkomende emoties toe; laat jezelf de pijn van het verlies voelen; krop het niet op, onderdruk het niet, maar laat je tranen de vrije loop.
– Gun jezelf je eigen manier van rouwen: de een heeft vooral behoefte aan praten, terwijl de ander liever dingen opschrijft, dit is allemaal oké.
– Sluit jezelf niet te veel af en trek jezelf niet te veel terug, maar zoek steun bij anderen en (de juiste) afleiding.


Professionele rouwbegeleiding

Tot slot: vraag om hulp als je denkt dat je het kunt gebruiken. Iedereen is uniek en elke situatie vraagt om een eigen aanpak. Zo kan professionele rouwbegeleiding een goede keuze zijn wanneer je het gevoel hebt dat jij of je kind ergens vastloopt. Dat kan bij De Kinderhoeksteek, gespecialiseerd in rouw- en verliesbegeleiding van kind en ouders. Zij helpen om de juiste uiting van rouw te vinden en beter te communiceren met je kind.

Rouw en verlies: EFT schiet te hulp!

Er zijn verschillende manieren waarop mensen rouwen. Dat geldt voor volwassen, maar ook voor kinderen. De een wil van nature veel delen en is erg naar buiten gericht, de ander houdt gevoelens sneller voor zichzelf. Voor kinderen is rouw vaak een onbekend en verwarrend proces. Ondersteuning kan dan wenselijk zijn. En een mooie vorm van hulp en ondersteuning bij rouwen, is een EFT-behandeling.

Bijkomende emoties

Het verliezen van een oma, opa, vader of moeder heeft een grote impact op kinderen. Op zulke momenten komen er verschillende emoties aan bod. Het wordt bijvoorbeeld in de vorm van boosheid geuit. Ze worden kwaad doordat het verlies dwars blijft zitten. Of er ontstaat angst. Ze worden bang om nog iemand te verliezen of bang door alles wat ze voelen. In de meeste gevallen bestaat het rouwproces uit een combinatie van allerlei emoties. Zowel angst, boosheid als verdriet. Om ouders en kinderen te helpen bij rouw en verlies, kan het verstandig zijn ze door te verwijzen naar psychosociale hulpverlening.

Wat is EFT?

Bij De Kinderhoeksteen maak ik bijvoorbeeld gebruik van EFT. EFT staat voor ‘Emotional Freedom Techniques’. Het is een combinatie van kennis uit de Chinese geneeskunde en uit de moderne psychologie. Met simpele technieken heeft EFT een sterke invloed op de hersenen. De gebieden waar een te hoge prikkelactiviteit is,  worden gekalmeerd. Hierdoor kunnen negatieve gevoelens en belastende herinneringen beter verwerkt worden. EFT haalt het rouwverdriet niet weg, maar helpt kinderen ermee omgaan.

Kloppen en praten

Tijdens de EFT-behandeling worden verschillende handelingen uitgevoerd. Zo klop ik zachtjes op meridiaanpunten. Deze punten komen voor in de kruin tot aan de topjes van de vingers en tenen. Door de klopjes worden de hersenen geactiveerd, maar ontspant het lichaam. Tegelijkertijd voeren we een gesprek over het verlies. Omdat dus de relaxatierespons activeert, dooft de stressrespons. Het kind krijgt hierdoor meer ruimte en rust om met de rouwgevoelens om te gaan.

Plekje geven

In een chaos van emotie zie ik dat EFT de gewenste rust kan bieden. Vaak is na een behandelingen daar al resultaat van te merken, aangezien tijdens het behandelen het verwerken al begint. Dit is niet altijd een lineair proces. Soms zijn er meerdere behandelingen nodig, soms maar een paar.

Over de Kinderhoeksteen

Bij de Kinderhoeksteen kunnen ouders en kinderen, maar ook zorgpersoneel, terecht voor (hulp bij) psychosociale ondersteuning. Als voormalig kinderverpleegkundige merkte ik dat rouwen tot het standaard lespakket behoort. Toch is het een niet te onderschatten onderdeel van het werk. Daarom heb ik als rouw- en verliesbegeleider een verdiepingsmodule ontwikkeld voor kinderverpleegkundigen om de kennis over psychosociale begeleiding te vergroten. Dan sta je er als zorgmedewerker niet alleen voor.

De Kinderhoeksteen: https://dekinderhoeksteen.nl/

Psychosociale ondersteuning: https://dekinderhoeksteen.nl/begeleiding/rouw-en-verliesbegeleiding-kind-en-ouders/

Het belang van preventieve psychosociale begeleiding!

Om je heen zie je altijd gelukkige gezinnen. Papa en mama zijn nog bij elkaar en iedereen is gezond. Maar wat als één van de ouders te maken krijgt met een ongeneeslijke ziekte? Omgaan met een ingrijpende gebeurtenis is niet makkelijk voor kinderen. Ze hebben geen idee wat er allemaal gebeurt of vinden het lastig om er over te praten. Als zorgverlener kun je tijdig en preventief actie ondernemen om eventueel trauma te voorkomen. Bijvoorbeeld door doorverwijzing naar de rouw- en verliesbegeleider.

Onbegrip

<i>Terwijl eerst altijd nog vriendinnetjes langs mochten komen, houden papa en mama dit de laatste tijd steeds meer tegen. Het liefst willen ze rust in huis, of dat ik bij anderen speel, maar ik wil ook thuis zijn. Ik weet dat mama zich niet lekker voelt en dat het helemaal niet goed met haar gaat. Dat vind ik lastig, want ik begrijp niet goed wat er gebeurt. Papa zei dat mama misschien niet beter wordt. Maar wat betekent dat? Door alle gedachtes voel ik me druk in mijn hoofd en ben ik vaak boos. Ik wil gewoon dat mama weer gezond is.</i>

Medische perikelen

<i>Papa en mama zijn steeds vaker te vinden in het ziekenhuis. Ik mag niet mee, papa en mama willen liever dat ik bij oma blijf. Ik word vaak bang van wat de dokters zeggen en word dan weer boos. Mama begint er ook steeds gekker uit te zien. Ze is kaal en eigenlijk heel vaak moe. Het maakt mij verdrietig dat er zoveel aan het veranderen is. Ik voel me alleen, maar papa en mama zijn al zo verdrietig dus zeg ik maar niks.</i>


Preventief handelen

Het verliezen van een ouder is wellicht het moeilijkste wat er is voor een kind. Niet alleen omdat ze verdrietig zijn, maar ook omdat er vaak een gebrek aan begrip is. Ze worden overspoelt met emoties, waarmee ze moeilijk uit de voeten kunnen. Vaak is het lastig voor ouders en kinderen te weten welke mogelijkheden er zijn naast de medische begeleiding. Als zorgverlener kun je doorverwijzen om preventief hulp in te schakelen. Psychosociale begeleiding helpt bij het verminderen of voorkomen van emotionele littekens.

Psychosociale begeleiding

Bij de Kinderhoeksteen worden kinderen, gezinsleden maar ook zorgpersoneel ondersteund bij een rouw- of verliesproces. Er wordt voornamelijk een accent gelegd op de wisselwerking tussen het gedrag van de kinderen en de omgeving. Ook wordt er ruimte

gecreëerd om het verlies bespreekbaar te maken en te verweven met de toekomst. Dat heeft tijd en aandacht nodig, iets wat er niet altijd is tijdens ziekte. Daarom is het ook zo belangrijk om vroegtijdig actie te ondernemen.

De Kinderhoeksteen

In mijn ervaring als kinderverpleegkundige merkte ik dat omgaan met rouw en verlies niet tot het standaard lespakket behoort. Toch is het een niet te onderschatten onderdeel van het werk. Daarom heb ik als rouw- en verliesbegeleider een verdiepingsmodule ontwikkeld voor kinderverpleegkundigen om de kennis over psychosociale begeleiding te vergroten. Dan sta je er als zorgmedewerker niet alleen voor.

Psychosociale begeleiding: https://dekinderhoeksteen.nl/begeleiding/

De Kinderhoeksteen: https://dekinderhoeksteen.nl/

Rouw- en verliesbegeleider: https://dekinderhoeksteen.nl/even-voorstellen/

Gezin en ziekte: rust, orde en overzicht terugvinden

Zodra er een ongeneeslijke ziekte een gezinslid treft, krijgt het hele gezin ermee te maken. Ziekte heeft een grote impact op de naasten. Door alle indrukken van de ziekte, kan er een periode van chaos en paniek ontstaan. Het normale leven oppakken is op zulke momenten lastig. Het is hierbij belangrijk elkaar te betrekken bij het proces en met elkaar te blijven communiceren. De Kinderhoeksteen kan hier een ondersteunende rol in spelen.

Impact op gezin

Zodra iemand uit het gezin ongeneeslijk ziek is, staat de tijd even stil. Veel is onzeker, onduidelijk of onvoorspelbaar. Niks eromheen is op dat moment belangrijker dan dat. Doordat zulk nieuws impact heeft op het gezin, ontstaat er onrust. Vooral voor kinderen kan het een flinke klap zijn. Kinderen ervaren vaak een enorme eenzaamheid in hun gevoelens. Doordat ze de ouders niet willen belasten met hun zorgen maar ook omdat ze het vaak niet kunnen verwoorden. Er is wellicht onbegrip of verdriet, waardoor het moeilijk wordt om te concentreren op andere zaken. School gaat steeds moeizamer en kinderen trekken zich terug op zijn of haar kamer. Met alle moeilijkheden bij elkaar, raak je als gezin het overzicht kwijt.

Geen grip

Ook als zorgverlener kan het lastig zijn te weten waar de kinderen baat bij hebben. Het liefst stel je de kinderen zoveel mogelijk gerust, maar dat is moeilijk wanneer er nu eenmaal weinig goed nieuws is. Wat belangrijk is een zekere mate van orde te bieden, zowel mentaal als praktisch. Duidelijke boodschappen en helpen bij  het vinden van een nieuw ritme. Communiceren is hierbij de eerste en belangrijkste stap. Maar wees ten alle tijden eerlijk in je communicatie. Kinderen voelen het aan als er iets niet klopt en dat geeft nog meer onrust en onzekerheid. Daarbij is belangrijk dat je doet wat je zegt en zegt wat je doet. Op welk niveau je communiceert met kinderen, ligt uiteraard aan de leeftijd.

Hulp bij communicatie

Voor de één is het communiceren makkelijker dan voor de ander. Kinderen vinden het in het algemeen lastig om zich te uitten in een moeilijke periode. Als zorgverlener neem je vaak het voortouw in een heldere en open communicatie. Wanneer je dit lastig vindt, kan een rouw- en verliesbegeleider dan ondersteunend zijn. Een begeleider kan adviseren over gespreksvoering, maar ook in gesprek met kinderen, zodat ze zich kunnen uiten. Het doel van een goed gesprek met de kinderen is inzicht krijgen in de belevingswereld, om die vervolgens weer te kunnen bespreken.

Tastbare middelen

De Kinderhoeksteen maakt gebruik van verschillende tastbare middelen om de emoties van kinderen duidelijk te krijgen. Het zogeheten ‘POPtalk’ is daar één van. Met verschillende poppetjes en andere materialen kunnen er bepaalde verhalen of situaties nagebootst worden, waar de emoties van een kind duidelijk worden. Ook creatieve middelen kunnen een vorm van communicatie zijn. Kinderen tekenen bijvoorbeeld hoe ze zich voelen of schrijven of spelen muziek. Dit allemaal ter ondersteuning bij het gesprek.

Over de Kinderhoeksteen

Sabina Krijger is een erkend rouw- en verliesbegeleider, die klaarstaat voor zorgpersoneel, ouders en kinderen: ‘Ik kan steun bieden bij psychosociale problemen tijdens ziekte en overlijden. In mijn ervaring als kinderverpleegkundige merkte ik dat omgaan met rouw en verlies niet tot het standaard lespakket behoort. Toch is het een niet te onderschatten onderdeel van het werk. Dit hoef je niet alleen te doen. Bij De Kinderhoeksteen help ik je graag.’

Communiceren: https://dekinderhoeksteen.nl/begeleiding/poptalk/

De Kinderhoeksteen: https://dekinderhoeksteen.nl/

Rouw- en verliesbegeleider: https://dekinderhoeksteen.nl/begeleiding/rouw-en-verliesbegeleiding-kind-en-ouders/

Het gezin betrekken bij het afscheid: hoe doe je dat en wie kan helpen?

Als je werkzaam bent in de gezondheidszorg, hoop je dat je zieke patiënten beter worden. Natuurlijk is dat helaas lang niet altijd het geval. Wanneer iemand ziek is en gaat overlijden, heeft dat veel impact op de familie. Zeker wanneer er nog jonge kinderen in het spel zijn. Het kan lastig zijn te weten op welke manier gezinsleden betrokken worden in het afscheid. Wat kunnen kinderen wel aan en wat niet? Wie kan je inschakelen in dit proces? Bij De Kinderhoeksteen help ik je graag met dit soort vraagstukken.

Ingrijpende gebeurtenis

De ziekte en dood van een naast familielid is natuurlijk voor iedereen ingrijpend, of het nu volwassenen gaat of kinderen. Als zorgmedewerker maak je dit mogelijk geregeld mee. Maar waar je volwassenen met enkele woorden de strekking kunt overbrengen, is voor kinderen de dood een erg ingewikkeld concept. Ze vinden het moeilijk te begrijpen wat er precies gebeurt als er iemand doodgaat. Daarom kan het zijn dat je het moeilijk vindt de boodschap goed over te brengen. Sommige mensen zijn dan ook geneigd om te adviseren het kind weg te houden uit de situatie. Maar voor een goede verwerking is het juist belangrijk dat de dood en rouw genormaliseerd en bespreekbaar worden, vaak juist met degene die de goede antwoorden kan geven.

Concreet maken

Veel mensen hebben de neiging om zaken beter te willen maken voor kinderen, de boel op te lossen. We plakken een pleister en geven een knuffel als een kind gevallen is. Maar de dood is niet op te lossen. Het hoort bij het leven, hoe veel pijn dat ook doet. Door ook met de kinderen te praten over de dood en dit concreet te maken, ontstaat er voor hen ruimte om verdrietig te zijn. Dat concreet maken kan door te benoemen wat er gebeurt. De overledene kan niet meer praten, is niet meer thuis en wordt begraven.

Lange ziekte

Soms gaat er een ziekte aan het overlijden vooraf. Als zorgmedewerker of (kinder)verpleegkundige ben je in die periode nauw bij de familie betrokken. Vaak wordt er niet alleen op het medisch vlak, maar ook op psychosociaal vlak op je gesteund. En ook hierbij is het belangrijk dat de gezonde kinderen meegenomen worden in het proces. Wanneer kinderen weggehouden worden van uitleg of prognoses, kan het namelijk toch nog rauw op hun dak vallen wanneer iemand overlijdt. In overleg met ouders kan overwogen worden samen de uitleg te geven, zodat er duidelijke en heldere antwoorden komen op de vragen die kinderen kunnen hebben.

Afscheid nemen

Afscheid nemen zorgt ervoor dat kinderen kunnen beseffen dat iemand er echt niet meer is en dat ze daar verdrietig om mogen zijn. Dat is een stuk moeilijker wanneer het nieuws erg plotseling komt en het kind niet zelf deel uitmaakt van het afscheid. Dan kan het net voelen alsof het niet echt gebeurt. Wanneer kinderen geen afscheid hebben kunnen nemen, lopen ze daar vaak later in vast. Belangrijk is dus om de ruimte te bieden voor het kind tijdens het afscheid.

Ondersteuning

Voorlichting op het niveau van het kind is daarbij heel nuttig, maar ook andere aspecten zouden kunnen helpen. Denk aan het praten over gevoelens, uitleggen dat verdriet er mag zijn, het opzoeken van (creatieve) uitlaatkleppen. Om ouders hier goed in te kunnen adviseren, kan het prettig zijn hier de samenwerking op te zoeken met een rouw- en verliesbegeleider. Als rouw- en verliesbegeleider help ik zorgpersoneel bij hun rol in de emotionele begeleiding en bij het vormgeven van de psychosociale begeleiding thuis.

 De Kinderhoeksteen

Bij De Kinderhoeksteen ondersteun ik zorgpersoneel, maar ook ouders en kinderen, bij psychosociale problemen tijdens ziekte en overlijden. In mijn ervaring als kinderverpleegkundige merkte ik dat omgaan met rouw en verlies niet tot het standaard lespakket behoort. Toch is het een niet te onderschatten onderdeel van het werk. Dit hoef je niet alleen te doen. Bij De Kinderhoeksteen help ik je graag.

Voorbereidende begeleiding op traumabehandeling bij kinderen

Bepaalde gebeurtenissen kunnen littekens achterlaten. Fysieke, maar in andere gevallen ook emotionele littekens. Wanneer een heftige gebeurtenis niet goed verwerkt wordt, kan dat leiden tot trauma. Tot op latere leeftijd kan een trauma belemmeringen in het dagelijks leven veroorzaken. Het is belangrijk tijdig dit trauma te erkennen, maar soms zijn kinderen nog niet klaar voor een intensieve behandeling bij een kinderpsycholoog. Dan kan voorbereidende begeleiding helpend zijn. De Kinderhoeksteen kan kinderen van verschillende leeftijden helpen.

Trauma

Wanneer iemand een nare gebeurtenis overkomt, kan dat in sommige gevallen traumatisch zijn. Trauma is echter uiterst persoonlijk. Wat voor de één gemakkelijk naast zich neer te leggen is, kan bij de ander een trauma veroorzaken. Wanneer dat gebeurt, heeft dat een sterke invloed op het mentale welzijn en de ontwikkeling. De ziekte van een familielid is voor kinderen vaak erg ingrijpend. Ze begrijpen niet altijd goed wat er gebeurt en hun veilige thuisbasis staat opeens op losse schroeven. Deze gebeurtenissen verwerken is dan ook erg belangrijk, en het is zaak dat ouders en kinderen weten waar ze terecht kunnen.

Vastgeroeste gevoelens

Wanneer kinderen zich (langere tijd) onveilig hebben gevoeld, kan dat zijn sporen nalaten. Vaak is er bij ziekte veel aandacht voor degene die ziek is. Maar de invloed op de (andere) kinderen kan niet worden onderschat. Het gevoel van onveiligheid en angst raakt als het ware vastgeroest in het lichaam en het gezinssysteem. Zodra er iets gebeurt dat de herinnering aan dat gevoel en die gebeurtenissen oproept, ontstaat er een stressreactie. Daardoor kunnen kinderen ‘uit het niets’ boos, verdrietig of angstig reageren.

Krachten bundelen

Natuurlijk is het belangrijk te streven naar het voorkomen van een trauma, door kinderen van meet af aan goed te begeleiden bij ziekte, rouw en verlies. Maar voor kinderen die toch een trauma hebben opgelopen, is het waardevol speciale ondersteuning aan te bieden. In sommige gevallen zijn (erg jonge) kinderen of is de gezinssituatie daar nog niet klaar voor. Ook kan het zijn dat er niet voldoende basis om te beginnen met EMDR of de psycholoog. Om de krachten van de verschillende behandelingen te bundelen, bestaat voor deze groep kinderen voorbereidende begeleiding op een traumabehandeling.

Voorbereidende begeleiding

Bij deze voorbereidende begeleiding kunnen de kinderen op een veilige plek hun emoties uiten. Dat kan bijvoorbeeld aan de hand van methodes zoals POPtalk, creatieve technieken of bijvoorbeeld Loulou de Zorguil, een knuffeluil waarmee de kinderen kunnen communiceren. De begeleiding kan op verschillende manieren worden ingevuld, afhankelijk van wat er nodig is in de specifieke situatie. Daarbij wordt ook de samenwerking met een psycholoog gezocht.

Negatieve associaties

Daarnaast kan ik gebruik maken van EFT, oftewel Emotional Freedom Techniques. Bij deze methodes concentreren we ons op de negatieve associaties met bepaalde gebeurtenissen. Door te kloppen op bepaalde drukpunten op het lichaam en het uitspreken van bepaalde woordjes of zinnetjes, wordt geconcentreerd op de situatie. Doordat het brein op verschillende manieren aan het werk gezet wordt, zwakken de negatieve associaties af. De gevoelens rondom het trauma voelen niet meer zo rauw.

 De Kinderhoeksteen

Bij De Kinderhoeksteen kunnen ouders en kinderen terecht wanneer zij psychosociale ondersteuning nodig hebben tijdens of na ziekte of een overlijden. Maar ook ondersteun ik zorgpersoneel bij deze, soms ingewikkelde, taken. In mijn ervaring als kinderverpleegkundige merkte ik dat omgaan met rouw en verlies niet tot het standaard lespakket behoort. Toch is het een niet te onderschatten onderdeel van het werk. Daarom heb ik een verdiepingsmodule ontwikkeld voor kinderverpleegkundigen om de kennis over psychosociale begeleiding te vergroten. Dan sta je er als zorgmedewerker niet alleen voor.

Integrale begeleiding bij ziekte in gezin is gewenst

Kind beschermen

Wanneer je werkt met zieke mensen, maak je van dichtbij mee hoeveel impact dat heeft op iemands leven. Het leven van de zieke zelf, maar ook zeker op dat van familieleden. Ouders zijn veel energie kwijt aan andere zaken dan gewoonlijk en maken zich zorgen, maar ook de kinderen zijn vaak bang of onrustig. Ziekte is nooit gemakkelijk, daarom is het belangrijk oog te hebben voor de betrokkenen om deze periode zo goed mogelijk door te komen. Een integrale begeleiding is daarbij gewenst.

Een kind wil je beschermen, dat is het natuurlijke instinct van veel ouders en andere volwassenen. Logisch, een kind is nog jong en in die zin kwetsbaarder. Maar ook andersom kan het gelden: het kind wil de ouder niet belasten met zijn of haar verdriet. Wanneer we onder het mom van ‘bescherming’ een kind weghouden van ziekte en dood of daar om een andere reden niet goed over gepraat wordt, kan dat later voor problemen zorgen. Het nemen van gepast afscheid, begrip voor een ziek familielid dat minder kan of voorbereid worden op wat er gaat gebeuren, is namelijk erg belangrijk. Een kind heeft al minder controle over zijn of haar leven dan een volwassene. Wanneer het dan voor onverwachte grote gebeurtenissen komt te staan, is het helemaal moeilijk grip te houden.

Aandacht voor emotionele zorg

Als rouw- en verliesbegeleider en kinderverpleegkundige heb ik vaak gezien dat broertjes en zusjes van zieke kinderen (onbewust) worden afgeschermd van de situatie. Dat ontstaat vaak doordat de kinderen tijdens (ziekenhuis)afspraken naar oppas of opa en oma worden gebracht. Wanneer het zieke kind vervolgens overlijdt, komt dat als een enorme schok. Daarom vind ik het belangrijk dat kinderen in een traject worden meegenomen, zodat de kans verkleint dat ze later vastlopen in de rouw. Ouders vinden het vaak lastig te weten wat ze nu het best kunnen doen en wat ze wel of niet moeten zeggen. Vaak wenden ze zich tot de verzorgenden en medici. Zorgpersoneel vervult dan ook vaak een belangrijke adviserende rol. Daarom is het belangrijk ook aandacht te hebben voor de emotionele zorg en de beleving van alle gezinsleden in een medisch traject.

Contact

In een tijd van sociale afstand zien we steeds meer het belang van aandacht voor emotionele begeleiding bij ziekte. Toch mag er meer kennis bestaan over het belang hiervan. Vooral een stuk intervisie en supervisie kan heel belangrijk zijn. De sleutel schuilt wat dat betreft in het contact tussen de rouw- en verliesbegeleider en de verantwoordelijke medici. Zo heb ik steeds vaker contact met een (kinder)arts, waarbij ik een adviserende rol heb op het gebied van psychosociale hulp thuis. Deze korte lijnen zijn erg prettig, op die manier kunnen gezinsleden op een goede manier geadviseerd worden en weten ze dat er ondersteuning mogelijk is. Ook ontstaat er zo steeds meer integrale samenwerking, wat leidt tot meer stressreductie bij het gezin als ze thuis zijn.

Integrale samenwerking

Een integrale samenwerking kan de basis vormen voor een gezond herstel na ziekte of een overlijden. Er kan daarmee veel winst behaald worden voor ouders, kinderen én mensen in de zorg. Op die manier hoeft geen van de partijen het gevoel te hebben er alleen voor te staan of op zichzelf aangewezen te zijn. Goede zorg valt of staat bij aandacht voor de mens, zowel lichamelijk of emotioneel. Graag ondersteun ik daarbij.

De Kinderhoeksteen

Bij De Kinderhoeksteen kunnen ouders en kinderen terecht wanneer zij psychosociale ondersteuning nodig hebben tijdens of na ziekte of een overlijden. Maar ook ondersteun ik zorgpersoneel bij deze taken. In mijn ervaring als kinderverpleegkundige merkte ik dat omgaan met rouw en verlies niet tot het standaard lespakket behoort. Toch is het een niet te onderschatten onderdeel van het werk. Dit hoef je niet alleen te doen. Bij De Kinderhoeksteen help ik je graag.

Ziekte in gezin? EFT ondersteunt.

Grote of kleine gebeurtenissen kunnen littekens achterlaten. Letterlijk, na een val of door een ongelukje. Maar ook figuurlijk, na een nare ervaring of heftige gebeurtenis. Wanneer een gezinslid ziek wordt, werkt dat dan ook door op de andere leden van het gezin. Zeker kinderen kunnen hierdoor soms in de knel raken. Het is dan ook belangrijk de juiste begeleiding aan te bieden aan de (andere) kinderen in het gezin die te maken hebben met ziekte en overlijden.

Tijdig ingrijpen

Wanneer een gezinslid ziek is, kan er soms een lang traject aan een overlijden vooraf gaan. In andere gevallen wordt het gezinslid beter of is er juist sprake van een kort ziekbed. Hoe het verloop ook is, het is niet vanzelfsprekend dat de andere familieleden deze situatie zonder problemen verwerken. Iedereen kampt met een scala aan emoties die met rouw en verlies gepaard gaan. Om latere problemen te voorkomen, is het belangrijk tijdig in te grijpen.

Stagnatie verwerkingsproces

Problemen kunnen ontstaan doordat kinderen door de ziekte en/of het overlijden uit hun veilige bubbel zijn geduwd. Ze verliezen het houvast en de balans in het gezin is opeens veranderd. En hoewel het meest rauwe verdriet na verloop van tijd afneemt, kan het gemis van een gezinslid een grote rol blijven spelen. Wanneer het rouw- of verwerkingsproces stagneert of vastloopt, ontstaan er emotionele problemen of een trauma.

Goede samenwerking

Het is dus belangrijk dat er ruimte en tijd is om het verwerkingsproces te doorlopen en dat het kind weet dat de emoties er mogen zijn. Maar wanneer een of beide ouders er zelf middenin zitten, is daar vaak wat meer hulp bij nodig. Helaas wordt die hulp niet altijd gemakkelijk gevonden. Gedurende een medische mallemolen is het hectisch, druk en stressvol. Een goede samenwerking tussen de zorgverleners en rouwbegeleiding is dan ook erg gewenst.

EFT-therapie

Bij De Kinderhoeksteen bied ik verschillende therapieën en behandelmethoden om weer wat rust en overzicht in het gezin terug te krijgen. Sinds kort ben ik ook gestart met het aanbieden van EFT-therapie. Deze therapievorm richt zich op de emotie die iemand ervaart om van daaruit te werken aan verwerking. Doordat het een milde en veilige methode is die ook ingezet kan worden bij trauma, is het geschikt voor zowel volwassenen als kinderen.

Hoe ziet dat eruit?

Tijdens EFT klopt de behandelaar met de vingers op bepaalde punten in het eigen gezicht, handen en de romp, wat de cliënt nadoet. Ondertussen spreekt de cliënt korte zinnetjes uit, die betrekking hebben op de negatieve herinneringen of die juist geruststellen. De combinatie van het kloppen en het uitspreken van de zinnetjes zorgt voor een ontlading van de opgebouwde stress. Dit proces wordt herhaald totdat de herinnering geen negatieve reacties meer oproept, maar een neutrale of zelfs positieve.

Brug vormen

Ben je zorgverlener en wil je meer weten over rouw- of verliesbegeleiding? Dan kom ik graag met je in contact. Een goede zorg is gebaat bij toegankelijke begeleiding, ook op het emotionele vlak. Met mijn eigen ervaring als verpleegkundige en intensieve thuiszorg voor kinderen vorm ik graag de brug tussen zorg en emotionele ondersteuning.

Psychosociale familie gerichte zorg:

Een jong gezin in de bloei van hun leven, wat hun 2e kind heeft gekregen zitten op een donkere wolk. Wat een fijne tijd moet zijn met elkaar als jong gezin is nu elke dag weer een gevecht en een grote uitdaging.

Onzekerheid

Ik ben ingeschakeld door het ziekenhuis bij een gezin te observeren wat er nodig is aan hulp. Hun zoontje van 7mnd groeit en ontwikkeld zich niet. Hij spuugt heel erg veel en heeft al vele opnames in het ziekenhuis gehad de afgelopen maanden.

Er is tot nog toe geen duidelijke oorzaak gevonden wat er met hem aan de hand is. Dit brengt veel onzekerheid en stress met zich mee. Met name bij moeder om de voeding erin te krijgen en er in te houden. Waardoor er inmiddels een visueze cirkel is ontstaan binnen het gezinssysteem. De zwangerschap en bevalling gingen niet vanzelf en was heel anders dan bij hun eerste kind.

De afgelopen maanden hebben ze vele doctoren gezien en vaak in het ziekenhuis gelegen. Wat er nu in heeft geresulteerd dat er een voedingssonde is geplaatst en ouders de voeding nu via de sonde geven. De thuiszorg is oproepbaar voor als de sonde eruit gaat. Verder staan ouders er alleen voor, hun netwerk is klein. Waardoor de onzekerheid alleen maar toeneemt.

Systemische werkwijze

Door met zowel moeder als vader gesprekken te voeren en hun een luisterend oor te bieden voor hun beleving, te bevestigen dat ze het goed doen als ouders en aansluiten op de hulpvraag achter de onzekerheid is er al meer rust gekomen. Door mijn kennis op medisch vlak als kinderverpleegkundige en op psycho sociaal gebied als verliesbegeleider kan ik op een breed vlak adviezen en handvatten geven en benader ik de situatie anders. Vanuit mijn systemisch werkwijze en benadering kan ik werken aan het opbouwen van veerkracht en weerbaarheid bij ouders waardoor zij meer rust, regie en steun aan elkaar ervaren.

Groei

Het effect is nu dat hun kindje veel minder spuugt, zich weer ontwikkeld en groeit. In een tijd van 4 weken is het kindje bijna 500 gram gegroeid! En ontwikkelt zich weer actief. We zijn er nog niet, er lopen nog allerlei onderzoeken. Door elke week begeleiding te bieden dmv een huisbezoek, af en toe telefonisch vragen te beantwoorden is het kindje nu al 2 maanden niet opgenomen in het ziekenhuis. Echt aanwezig zijn en de tijd nemen voor de angst en emoties en het totale gezinssysteem kan zo veel meer betekenen als er ziekte in je gezin binnenkomt.

Samenwerken

Mooie samenwerking tussen ziekenhuis, Netwerk integrale kindzorg, mij en het gezin.

Dit is voor mij de kern van psychosociale familie gerichte zorg.

Een broer of zus die ziek is

Wanneer een broer of zus ziek is, heeft dit veel impact op de andere kinderen in het gezin. Het gezinsleven ondergaat allerlei veranderingen. Papa en mama zijn verdrietig en er hangt een gespannen sfeer in huis. Opeens kan de broer of zus niet meer spelen, moet hij of zij vaak naar het ziekenhuis en ligt vaak in bed. Zeker voor jongere kinderen kan dit een verwarrende tijd zijn. Om langetermijnproblemen te voorkomen, kun je daarom maar beter tijdig ingrijpen.


Impact op jonge kinderen

Bij kinderen geldt: hoe jonger, hoe groter de impact van dit soort gebeurtenissen is. Ze kunnen bijvoorbeeld niet goed omgaan met hun gevoelens of de veranderingen thuis, begrijpen bepaalde dingen niet of voelen zich in de steek gelaten. Zonder de juiste psychologische begeleiding kunnen ze gevoelens als woede of verlatingsangst ontwikkelen, met emotionele problemen of gedragsproblemen tot gevolg.

Stukje jeugd verliezen

Oudere broers of zussen worden ook meegesleept in dit proces en voelen zich vaak hulpeloos. Soms leidt dit ertoe dat kinderen zich gaan afzonderen en afstandelijk overkomen. Ook kan het ze drijven om sneller volwassen te worden. Ze willen graag hun broertje of zusje troosten, zijn erg zorgzaam en gaan als het ware een derde ouderrol vervullen. Hoewel hun intenties natuurlijk goed zijn, kan dit ertoe leiden dat ze een stukje van hun jeugd verliezen. Iets waar ze de rest van hun leven last van kunnen hebben.

Verdeelde aandacht

Wanneer een van de kinderen ziek is, raakt de aandacht van de ouders vaak meer verdeeld. Opeens bestaat het leven voornamelijk uit het (onder)steunen en verzorgen van de zieke broer of zus. De andere kinderen in het gezin kunnen hierdoor het gevoel krijgen dat ze in de schaduw staan en niet gezien worden. Hun gevoelens worden misschien ondergeschoven of er wordt minder naar hun verhaal geluisterd. Dit kan gevoelens van minderwaardigheid of jaloezie oproepen.

Ongewenst gedrag

Daarnaast zijn alle chaotische veranderingen voor kinderen vaak moeilijk te bevatten. Geef daarom woorden aan alle emoties en gebeurtenissen, ook al denk je dat ze vanzelfsprekend zijn. Leg uit waarom er bepaalde veranderingen plaatsvinden en waarom je op een bepaalde manier reageert. Kinderen kunnen dingen al snel persoonlijk opvatten, of zich schuldgevoelens aanmeten, waardoor ze ongewenst gedrag gaan vertonen, mede om de aandacht van de ouders te trekken.

Buitenwereld

Het leven gaat buiten het familieleven natuurlijk door. Vaak leven mensen buiten het gezin ook mee, wat positieve en negatieve reacties kan opleveren. Kinderen hebben het vaak moeilijk op school, doordat ze hun aandacht niet bij de les kunnen houden. Of ze hebben het gevoel ‘anders’ te zijn dan hun klasgenoten, zijn bang voor reacties van de buitenwereld of schamen zich juist voor hun familiesituatie. Soms zonderen ze zich af of komen ze in een isolatie terecht. Veel kinderen willen op school juist niet over de thuissituatie praten, omdat dat nog het enige is wat ‘normaal’ is, en dat koesteren ze.

Copingstrategieën

Kinderen hanteren vaak verschillende copingstijlen. De een is erg aanhankelijk, de ander reageert boos of agressief, duwt gevoelens weg of mijdt confrontatie. Sommige copingstijlen zijn helpend, anderen zijn dat minder. Natuurlijk is het prettig om de helpende strategieën te kunnen leren toepassen, maar het helpt vaak niet om dit te veroordelen en abrupt te willen veranderen. Beide stijlen hebben nut, maar begeleiding hierbij kan een grote en belangrijke rol spelen.

Psychosociale gevolgen

Tijdens, maar ook na, de ziekte van een broer of zus kunnen kinderen last hebben van allerlei klachten. Problemen met slapen, angstgevoelens of angstige dromen, stemmingswisselingen of boze buien, concentratieverlies op school, maar ook lichamelijke klachten. Soms is er een teruggang in de ontwikkeling van het kind waarneembaar, zoals bedplassen. Het is daarom belangrijk om aandacht te hebben voor de psychosociale gevolgen. Voor professionele begeleiding van je kind kun je terecht bij Sabina Krijger van De Kinderhoeksteen. Met haar brede ervaring en kennis vormt zij het gidslicht dat jouw kind door de duisternis leidt.

psychosociale gevolgen – https://dekinderhoeksteen.nl/aandacht-voor-de-psychosociale-nasleep-van-ziekte/

Contact

Swalmdal 1
3894 BK Zeewolde

06 – 295 571 16
Sabina@dekinderhoeksteen.nl

De Kinderhoeksteen

KvK: 628 728 50
BIG nummer: 190 619 789 30

Algemene voorwaarden
Privacy verklaring