Ik word gebeld op vrijdagochtend of ik met spoed bij een gezin kan komen. Moeder is net thuisgekomen uit het ziekenhuis en heeft te horen gekregen dat ze niet lang meer te leven heeft. De uitzaaiingen zitten overal en er is uitgesproken dat ze het einde van de maand niet gaat halen. Ze weten niet wat te doen met hun nog zeer jonge kinderen van 4 jaar en 2 jaar oud. ‘Wat vertel ik aan mijn kinderen? Kan het zelf niet eens bevatten. Hoe moet dat straks als ik er niet meer ben?’ Mijn hart scheurt bij dit bericht, natuurlijk kan ik komen en ik besluit om daar in het weekend nog heen te gaan om kennis te maken met het gezin.

Medische molen

Bij binnenkomst ligt een prachtige, maar zeer zieke vrouw in de woonkamer die het zichtbaar heel moeilijk heeft met ademhalen. De kinderen zijn logeren bij oma en opa zodat mama een beetje rust krijgt en ze komen later die dag naar huis. Ik hoor van beide ouders hun ingrijpende verhaal. Het begon allemaal 7 jaar geleden. Toen is de behandeling aangeslagen en is ze genezen van borstkanker. Helaas, net na de bevalling van hun jongste, kreeg ze weer klachten. Het hele traject van de medische molen begon weer opnieuw en wat een mooie tijd met het gezin had moeten zijn, stond vooral in het teken van behandelingen en ziekenhuis. Met goede hoop en verwachtingen ondergaat ze de behandelingen, het lukt om het gezinsleven zo goed mogelijk te laten verlopen ondanks de bijwerkingen. Familie en vrienden staan in deze tijd voor hen klaar en nu ook helpen ze waar nodig, wat ze allebei erg fijn vinden.

Mama kan niet meer beter worden

De kinderen hebben ze verteld dat mama ziek is en dat de ze vaak naar de dokter moet want die gaat haar beter maken. Als mama in het ziekenhuis moest blijven kwamen de kinderen op bezoek en maakten tekeningen voor mama. Aan deze uitleg hadden de kinderen tot nu voldoende. Sinds een aantal weken merken ze gedragsveranderingen, vooral bij de oudste. Hij is veel boos, huilt vaak zomaar en hangt erg aan papa en mama. Er is nog niet verteld aan de kinderen dat mama niet meer beter kan worden, want hoe vertel je dat? Jonge kinderen hebben het besef van doodgaan nog niet, ze denken dat dit iets tijdelijks is. Ik vertel dat de waarheid op het ontwikkelingsniveau van het kind altijd het beste is, hoe moeilijk ook.

Samen nog herinneringen maken

Kinderen voelen heel veel maar kunnen het nog niet verwoorden. Daarom is het belangrijk om de kinderen op een speelse manier te leren hun gevoelens te verwoorden. Ouders dienen daarin als voorbeeld. Op verzoek van de ouders vertellen we samen door middel van het spelen met Playmobiel dat mama niet meer beter wordt. Eerst komt er vooral een reactie van ontkenning vanuit de jongste. Daarna komt er een heel vragenvuur vanuit de oudste over waar mama dan heen gaat en of mama dan verdrietig is? De jongste moet even huilen en zoekt fysiek contact bij vader. Ik vertel dat je mag huilen en boos mag zijn maar ook plezier mag maken met elkaar en papa en mama vertellen dat ze veel van hen houden. Altijd, ook als mama straks dood is. Papa zal er voor hen zijn als ze blij, verdrietig, bang of boos zijn. Na 15 minuten zijn de kinderen klaar met spelen en willen ze graag een filmpje kijken. Ik geef de ouders nog meer advies en uitleg over hoe je kinderen kan leren omgaan met de emoties die ze voelen en zien in deze periode. Ik laat een smiley bord achter met de basisemoties, bang, boos, blij en verdrietig. Als ze het niet kunnen zeggen dan kunnen ze het wel aanwijzen en op deze manier duidelijk maken wat ze voelen. Knuffels en aandacht van papa en mama zijn heel belangrijk. Samen nog herinneringen maken en deze vastleggen voor later.

Oprechte aandacht en de waarheid

De opluchting bij de ouders is zichtbaar na ons gesprek en zij kunnen hiermee aan de slag. Deze prachtige puurheid en het snelle schakelen van de kinderen vind ik zo bijzonder om elke keer weer te zien. Ze geven zo mooi en duidelijk hun grens aan in wat ze aankunnen. Als ze voor het moment voldoende hebben gehoord, schakelen ze over naar iets anders. Het is dus heel belangrijk om de kinderen daarin te volgen, dit benoem ik ook naar de ouders. Wij als volwassenen hebben een waardeoordeel aan de dood en het verlies gegeven. Kinderen hebben dit waardeoordeel niet en kijken naar hun omgeving hoe die ermee omgaat. Het is de taak van volwassenen om de kinderen met de emoties om te leren gaan. Het is enorm verdrietig en de impact is groot in hun jonge leven, daar is iedereen zich heel erg bewust van. We willen onze kinderen zo graag beschermen en behoeden voor het verdriet en de pijn. Het enige wat we de kinderen kunnen geven die te maken hebben met rouw of verlies is liefde, oprechte aandacht en de waarheid, daar hebben ze recht op!