Het boek ‘Achtstegroepers
huilen niet’ bleek akelig van toepassing op de situatie van de elfjarige
Chantal. Het zou hét jaar worden van de CITO-toets, de eindmusical, allerlei
afscheidsfeestjes en het uitkiezen van een middelbare school. Een spannend
jaar, dat Chantal intens beleefde met haar klasgenootjes Rachida en Marlous.
Totdat Marlous drie maanden vóór het eind van het schooljaar ernstig ziek werd,
en binnen korte tijd overleed aan de gevolgen van haar plotselinge ziekte.
Chantal pakte haar leven zo goed mogelijk op, en sloeg zich schijnbaar
moeiteloos door alle CITO-opgaven en andere uitdagingen heen. Maar net toen ze
een half jaar in de brugklas zat, liep ze ineens vast. Toen ze in een weekend
met haar ouders in de auto op weg was naar opa en oma, kwam er uit de radio
ineens een liedje dat op de afscheidsdienst van Marlous werd gedraaid. En toen
kwamen de tranen, die overgingen in voortdurende huilbuien en terugtrekgedrag.
Chaos van emoties
Chantal kwam de eerste keer
bij me samen met haar ouders. Hoewel haar ouders graag wilden dat zij ging
praten over wat haar zo bezighield, had Chantal daar in de eerste instantie
minder behoefte aan. Toch spraken we af om een tijdje met zijn tweeën aan de
slag te gaan. Het was mijn doel om meer rust en orde in de chaos van emoties te
brengen. Tijdens de sessies merkte ik dat Chantal haar proces van rouw onbewust
had uitgesteld. Er kwam immers van alles op haar af in de periode dat haar
klasgenootje overleed. In die tijd moest Chantal zich buigen over lastige
toetsen en het uitkiezen van een nieuwe school. Daarna moest ze wennen aan de
brugklas en alles wat daarbij kwam kijken. Ook bleek dat ze het lastig vond om
zichzelf toe te staan om te huilen. Dit was volgens haar iets wat alleen voor
jonge kinderen was. Aan het eind van ons laatste gesprek had ze zichtbaar meer
rust over zich, en zei ze iets waar ik het roerend mee eens was: ‘Ook als je in
groep acht of in de brugklas zit, mag je best huilen.’
Hoe kun je kinderen steunen in het rouwproces?
Voor volwassenen is het
praten over de dood erg lastig. Met kinderen hierover spreken is als het even
kan nog zwaarder. De jonge kinderen hebben nog geen begrip van de dood. Als
ouders is het belangrijk om dan woorden te geven aan de emoties die de kinderen
laten zien en waar mogelijk uitleg te geven over wat het de dood en doodgaan
betekent. De wat oudere kinderen hebben een beter begrip van de dood. Hun kun
je het beste duidelijk uitleggen wat er precies gebeurd is. Om je kind te
steunen, is het belangrijkste dat je hem of haar het gevoel geeft dat het niet
alleen is. Zorg voor een warme omgeving, waarin je kind over zijn gevoelens mag
praten. Je hoeft je kind niet te vragen naar zijn gevoelens, maar geef vooral
de ruimte dat ze er mogen zijn en benoem wat je ziet en check of het klopt met
wat je kind echt voelt. Wij als ouders vullen dat vaak in. Als ouder mag je
overigens ook best laten zien dat je er zelf ook verdriet van hebt.
Vastlopen in het rouwproces
Er staat geen
houdbaarheidsdatum op het rouwproces. Zo kan het zijn dat het verdriet de
achterblijvers maanden of zelfs jaren later overvalt, en dat er dan ineens
tranen komen. Andere kinderen huilen helemaal niet, maar laten op andere manieren
merken dat zij hun verdriet aan het verwerken zijn. Voor rouwen bestaat geen
juiste manier: elk kind gaat hier anders mee om. Heb je echter het idee dat je
kind vastloopt bij het verwerken van zijn gevoelens? Is het bijvoorbeeld een
lange tijd veel stiller dan anders en trekt het zich terug? Of gaat het minder
op school? Dan kan ik als rouw- en verliesbegeleider je kind een stap in de
goede richting helpen.
‘Dat ga ik niet doen hoor’
Op een speelse, liefdevolle
en begripvolle manier zoek ik samen met je kind naar de mogelijke oplossingen.
Hierbij maak ik gebruik van creatieve middelen zoals fotokaarten en mindmaps.
Het praten over beelden biedt een veilig gevoel, waardoor het komen tot de kern
en het vinden van een oplossing vaak gemakkelijker is. Via een ‘omweg’ lukt het
vaak om de situatie, gevoelens en gedachten met het kind te bespreken. Tieners
laten vooral in het begin nog weleens weten dat zij de begeleiding
eigenlijk maar ‘onzin’ vinden. ‘Dat ga ik niet doen’ of ‘Stom’, hoor ik dan.
Zij zijn dan meegenomen door hun ouders. Ik spreek dan met de kinderen af dat
ze in elk geval twee sessies komen. Zo kan er toch worden kennisgemaakt, en
kunnen ze na die tijd beslissen of ze ermee door willen of niet. Ik ga heel
gelijkwaardig met de kinderen om. Wanneer er een aantal sessies achter de rug
zijn, vraag ik wat ze er tot dan toe van vinden en of ze het gevoel hebben dat
ze er iets aan hebben. Vaak geven kinderen aan dat zij dankzij de coaching meer
rust hebben gevonden. Zelf merk ik dat zij als het ware als een oester zijn
opengetrokken, en opener praten over wat er in hen omgaat.
De kracht
Mijn missie als erkend rouw-
en verliesbegeleider? Kinderen en gezinnen een stap in de goede richting te
helpen, zodat zij op hun eigen manier leren omgaan met hun verlies en verdriet.
Uit eigen ervaring weet ik hoe een ingrijpende gebeurtenis je diep van binnen
kan raken. Maar ik weet ook dat de kracht om door te gaan, bij welk probleem
dan ook, in je zit. Ik heb De Kinderhoeksteen
opgezet om kinderen én hun ouders of verzorgers te helpen om deze kracht te
benutten, en hen te begeleiden in het proces van rouw en verlies. Daarnaast
maak ik op aanvraag zorgknuffels. Deze kunnen een troost bieden en bijdragen
aan het vormen van herinneringen.
Begeleiding –
